علیرغم انتظارات ، آشفتگی های ژئوپلیتیکی اخیر در خاورمیانه – به ویژه وقایع 7 اکتبر 2023 و تشدید بین اسرائیل و ایران – ضربه ای شدید به بازارهای جهانی انرژی وارد نکرد. در مقایسه با بحران های منطقه ای گذشته یا شوک های عمده جهانی مانند جنگ روسیه و اوکراین ، این تأثیر به طرز شگفت آور خاموش شد. این ناتوانی آشکار ملل غنی از نفت برای به دست آوردن قدرت نفتی خود به عنوان یک سلاح سیاسی ممکن است شروع یک تغییر عمیق تر در پویایی جهانی باشد-یکی از کشورهای مجلل غربی برای پیگیری با اطمینان بیشتر تحولات سیاسی و اقتصادی در منطقه.
برای چندین دهه ، نفت به عنوان سنگ بنای قدرت برای حاکمان خاورمیانه خدمت می کرد – یک اهرم استراتژیک برای تأمین کنترل داخلی و پشتیبان بین المللی. اما از آنجا که وزن سیاسی آن در صحنه جهانی کاهش می یابد ، حمایت محو شده از قدرتهای بزرگ جهان ممکن است این رهبران را وادار کند تا دوباره به اقتدار خود بپردازند. در پاسخ ، آنها ممکن است تمرکز را به سمت داخل تغییر دهند و اصلاحات را برای تقویت حاکمیت سیاسی و اقتصادی خود – نه تنها با ثروت نفت ، بلکه از طریق رهبری پایدارتر و پاسخگوتر – در آغوش بگیرند.
اهمیت تاریخی نفت برای کشورهای صادرکننده
از دهه 1970 ، ثروت نفتی ستون فقرات قدرت کشورهای خاورمیانه بوده و هم اقتصاد آنها و هم نفوذ سیاسی آنها را شکل می دهد. این ملل با استفاده از نقش محوری آنها در اوپک و توانایی آنها در تغییر تعادل انرژی جهانی ، اهرم غیرقابل انکار را در امور بین الملل به دست آوردند. مشارکتهای استراتژیک با شرکتهای بزرگ نفت – که فعالیتهای بالادست به تجارت جهانی را می دهند – کانال های مستقیم به قدرتمندترین دولت های جهان باز می شوند. بسیاری از حاکمان منطقه ای که از ثروت منابع محور استفاده می شود ، ایالت های خود را مدرن می کردند ، حاکمیت اقتدارگرایانه را تحت الشعاع قرار می دادند و پشتوانه خارجی را تضمین می کردند-حتی در حالی که رژیم های آنها غالباً در تضاد کاملاً آرمانهای غربی مانند دموکراسی و حقوق بشر ایستاده بودند.
مرتبط: سانتوس شش هفته به مدت 19 میلیارد دلار بررسی تصاحب ADNOC کمک می کند
در بیشتر کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه ، درآمد نفتی بیش از 70 ٪ از درآمد دولت و تقریباً یک سوم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد-با کشورهایی مانند عراق و کویت حتی از این سطوح پیشی می گیرند. با وجود تغییرات سیاسی در برخی ایالت ها ، مانند تغییر رژیم عراق ، دولت های منطقه همچنان به عنوان سنگ بنای ثبات اقتصادی و ابزاری برای حفظ اقتدار و نفوذ در سرزمین های خود ، به بخش نفتی متکی هستند.
شوک های قیمت نفتی تاریخی که به من سودمند نفت کمک می کند
استفاده سیاسی از نفت را می توان به سال 1960 بازگرداند ، هنگامی که کشورهای غنی از نفت خاورمیانه با ونزوئلا به نیروهای خود پیوستند تا سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC) را تأسیس کنند. با این حال ، اولین استقرار عمده نفت به عنوان سلاح سیاسی در طول جنگ عربی و اسرائیل در سال 1973 رخ داد ، هنگامی که کشورهای عربی تحریم نفتی را تحمیل کردند که باعث ایجاد بحران انرژی تاریخی و افزایش قیمت نفت از حدود 3 دلار به 12 دلار در هر بشکه شد ، فقط در پنج ماه چهار برابر شد.
دومین شوک بزرگ در سال 1979 با انقلاب ایران آمد ، که صادرات نفت ایران را کاهش داد و قیمت های جهانی را دوباره افزایش داد ، به طور موثری دو برابر شد و بازارهای بین المللی را لرزاند. درست یک سال بعد ، جنگ عراق و ایران در سال 1980 آغاز شد و بیشتر ترس از اختلال در عرضه منطقه ای را افزایش داد و قیمت ها را تا حدود 40 دلار در هر بشکه تا اوایل سال افزایش داد.
یک دهه بعد ، در سال 1990 ، حمله عراق به کویت-یک کشور غنی از نفت خلیج فارس-از 17 دلار تا 36 دلار در هر بشکه ، قیمت را کاهش می دهد. این اوضاع باعث شد تا ملل غربی ذخایر استراتژیک نفت را برای کاهش سنبله های بیشتر آزاد کنند.
حمله به رهبری ایالات متحده در سال 2003 به عراق باعث نوسانات فوری بازار و عدم اطمینان طولانی مدت شد. این بی ثباتی ژئوپلیتیکی قیمت نفت را از محدوده 26-30 دلار در اوایل دهه 2000 به بیش از 31 دلار در سال 2003 سوق داد و روند صعودی تیز را ادامه داد که تا سال 2006 به 66 دلار رسید.
بر خلاف بیشتر بحران های اقتصادی جهانی ، مانند ذوب شدن مالی 2008-2009 – که تقاضای نفت افسرده و باعث کاهش قیمت ها می شود – درگیری های ذهنی شرقی از نظر تاریخی باعث افزایش قیمت شده است. سنبله بزرگ بعدی در سال 2011 در طول بهار عربی رخ داد. این ناآرامی ها در اواخر سال 2010 به 120 دلار در اوایل سال 2011 ، قیمت ها را از حدود 90 دلار سوق داد. جنگ داخلی لیبی جریان نفت را به اروپا مختل کرد و از امنیت کانال سوئز ترسناک شد و باعث افزایش اضطراب عرضه جهانی شد.
یکی دیگر از موج های شوک در سال 2019 هنگامی که یک هواپیمای بدون سرنشین تسهیلات Abqaiq و Khurais سعودی Aramco را هدف قرار داد و 5.7 میلیون بشکه در روز – حدود 5 ٪ از عرضه جهانی را به دست آورد. این رویداد باعث شد که قیمت نفت در یک روز 19.5 درصد افزایش یابد و از 60 دلار به 72 دلار پرش کند-بزرگترین درصد یک روزه از زمان جنگ خلیج فارس در سال 1991.
یک رویداد نادر شرقی غیر متوسط در سال 2022 هنگامی که روسیه به اوکراین حمله کرد ، دنبال شد. قیمت نفت در ماه مارس به بیش از 120 دلار در هر بشکه افزایش یافته است ، که نشان دهنده افزایش 15 درصدی از سطح قبل از جنگ و تأکید بر حساسیت بازار جهانی به اختلالات مهم ژئوپلیتیکی است.
با این حال ، واکنش به درگیری های اخیر در خاورمیانه پس از سال 2023-که عمدتاً درگیر به اصطلاح “محور مقاومت” است-به طور قابل ملاحظه ای خاموش شده است. در 7 اکتبر 2023 ، حماس حمله غافلگیرانه ای به اسرائیل انجام داد. در ابتدا ، قیمت ها از حدود 80 دلار به 90 دلار در هر بشکه در طی یک هفته افزایش یافت ، اما روند صعودی به سرعت معکوس شد. تا هفته سوم ، قیمت ها به 74 دلار در هر بشکه کاهش یافته بود. اگرچه منطقه درگیری برای تولید یا حمل و نقل جهانی نفت اساسی نبود ، اما نگرانی در مورد تشدید احتمالی مربوط به جناح های ایران ، لبنان یا عراقی باعث افزایش زنگ هشدار شد-اما اینها کوتاه مدت بودند و بازار به سرعت تثبیت شد.
پس از اعتصاب اسرائیل به ایران ، روند مشابهی مشاهده شد: قیمت نفت به طور متوسط - فقط 7 ٪ در هفته اول – قبل از کاهش در دوم افزایش یافت. این واکنش مطیع علی رغم وضعیت ایران به عنوان چهارمین دارنده بزرگ ذخایر نفت ، تولید کننده پیشرو در روغن ، دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی و یکی از پنج تولید کننده برتر گاز در سطح جهان به وجود آمد. علاوه بر این ، موضع بحرانی ژئوپلیتیکی ایران – که به تنگه هورموز ، حیاتی ترین چوک نقطه حمل و نقل نفت در جهان – در معرض خطر است ، وزن خود را به مقاومت شگفت آور بازار جهانی انرژی اضافه می کند. حتی پس از حمله ایالات متحده به سایت های هسته ای ایران و ایران تلافی کرد ، بازار به سرعت شوک را جذب کرد و قیمت ها طی چند ساعت به سطح قبل از درگیری باز می گردند.
این پاسخ های اخیر حاکی از تغییر در حساسیت بازار جهانی انرژی به تنش های خاورمیانه است – احتمالاً منعکس کننده تغییرات در تنوع عرضه جهانی ، ذخایر استراتژیک و ارزیابی مجدد سیاسی مصرف کنندگان و تولید کنندگان بزرگ انرژی است.
تجزیه و تحلیل پاسخ های بازار نفت به من درگیری
در حالی که درگیری های خاورمیانه به طور سنتی شوک های شدید و طولانی مدت نفت را برانگیخته است ، پاسخ بازار به بحران های منطقه ای اخیر نشان دهنده یک تغییر قابل توجه است – هم در مقیاس افزایش قیمت و هم در طول مدت تأثیر آنها. حتی هنگامی که یک صادرکننده بزرگ نفت تاریخی مانند ایران به طور مستقیم درگیر است ، بازار به جای اختلال پایدار ، میزان قابل توجهی از مقاومت و نوسانات کوتاه مدت را نشان داده است.
از سال 2001 ، ایالات متحده وابستگی خود را به نفت خاورمیانه به میزان قابل توجهی کاهش داده است ، در حالی که اروپا به طور فعال منابع انرژی خود را متنوع کرده است – به ویژه در پاسخ به اهرم گاز روسیه و سقوط جنگ روسیه و اوکراین. در نتیجه ، تنش های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه امروز تمایل به ایجاد واکنش های بسیار خفیف تر در بازار جهانی نفت را ایجاد می کند ، به ویژه هنگامی که صادرکنندگان نفت با هم تراز غربی بی تأثیر باشند.
این تغییر هنگام مقایسه واکنش شدید بازار به حمله سال 2019 به سعودی آرامکو با پاسخ بسیار محدودتر خود به درگیری حماس -اسرائیل در سال 2023 و اعتصاب اسرائیل به ایران مشهود بود. این الگوهای حاکی از آن است که بازار جهانی انرژی اکنون توسط تولیدکنندگان بزرگ و غرب ، عمدتاً عربستان سعودی مدیریت و تثبیت شده است. هنگامی که عربستان سعودی – رهبر واقعی اوپک و اوپک+ – مستقیماً درگیر آن نیست یا زیرساخت های آن در معرض خطر نیست ، بازار در تداوم عرضه اطمینان دارد. با این حال ، هرگونه تهدیدی برای امکانات پادشاهی هنوز پاسخهای فوری و عاطفی را در بازار ایجاد می کند.
این نه تنها موفقیت استراتژی های غربی را برای متنوع سازی وابستگی های انرژی آنها برجسته می کند بلکه نشانگر ظهور دوره جدیدی در حاکمیت بازار نفت است – یکی از آنها تحت سلطه اوپک+ رهبری و مکانیسم های ثبات استراتژیک. در نتیجه ، درگیری های منطقه ای آینده در خاورمیانه ممکن است به طور فزاینده ای جدا از شوک قیمت نفت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این جداسازی می تواند به ایالات متحده و اتحادیه اروپا انعطاف پذیری بیشتری در شکل دادن به پاسخ های سیاسی خود و ارزیابی مجدد روابط آنها با دولت های خاورمیانه بدهد ، بدون اینکه محدود به نگرانی های امنیتی انرژی باشد.
توسط شهری شیخلار برای OilPrice.com
بیشتر خوانده شده از OilPrice.com
