برنامه جدید مأموریت کمک به سازمان ملل در افغانستان (UNAMA) هنوز به طور رسمی تصویب نشده است ، و در حال حاضر بحث و گفتگو در مورد احتمال تحویل کرسی سازمان ملل افغانستان به طالبان شدت می یابد. این پیشرفت نشان می دهد که Unama بدون بررسی دقیق ، پیشنهادات طالبان را تأیید می کند. تاکنون ، نه محتوای برنامه جدید فاش نشده است ، و نه آژانس به طور رسمی موقعیت خود را اعلام نکرده است. با این حال ، در پشت درهای بسته ، به نظر می رسد که تلاش ها برای دستیابی به توافق در حال انجام است – یکی از میوه های تلخ و زودرس که ممکن است خبر اخیر سهیل شاهین ، نماینده طالبان باشد ، که به طور بالقوه کرسی سازمان ملل افغانستان اعطا می شود. این مذاکرات پنهانی نگرانی های جدی را برانگیخته است. هنگامی که یک بحران به همان اندازه عمیق و پیچیده به عنوان افغانستان مورد بررسی قرار می گیرد ، باید شفاف انجام شود. هیچ چیز نباید از دید عمومی پنهان شود.
آنچه تاکنون در رسانه ها پدید آمده است ، نشان می دهد که هم خواسته های جامعه بین المللی از طالبان و هم تقاضای طالبان در پیشنهاد Unama گنجانده شده است. انتظارات جامعه جهانی را می توان در سه حوزه اصلی خلاصه کرد: شکل گیری یک دولت فراگیر ، مبارزه با تروریسم و احترام به حقوق بشر ، به ویژه برداشتن محدودیت های تحمیل شده به زندگی زنان. از طرف دیگر ، خواسته های طالبان نه جدید نیستند و نه ناآشنا: به نمایندگی سیاسی در سطح جهان ، از جمله در سازمان ملل ، از طریق دیپلمات های خود ، از بین بردن کامل تحریم ها و عدم آزمایش دارایی های خارج از کشور آنها اعطا می شود.
با بازرسی دقیق تر ، آشکار می شود که این دو مجموعه تقاضا نه تنها از نظر منطقی قطع می شوند بلکه متقابل منحصر به فرد هستند. اگر طالبان ابتدا تشکیل یک دولت فراگیر را بپذیرند – همان مفهومی که نزدیک به چهار سال ترویج شده است – خواسته های دیگر آنها به طور مؤثر بی ربط می شوند و تعقیب آنها معنی خود را از دست می دهد. در چنین شرایطی ، افغانستان نماینده رسمی و گسترده ای را در سازمان ملل متحد به دست می آورد و مسئله تحریم ها و دارایی های یخ زده به تدریج از حافظه محو می شود. برعکس ، اگر جهان ابتدا نماینده طالبان را در سازمان ملل بپذیرد ، موضوع دولت فراگیر مورد آزار و اذیت قرار می گیرد. یک ناظر خنثی که پیشنهاد Unama را بررسی می کند ، به این نتیجه می رسد. اما داستان پیچیده تر است. طالبان اوضاع را متفاوت می بینند: آنها می خواهند خواسته های آنها بدون هیچ گونه امتیاز به جامعه بین المللی برآورده شود. اساساً ، درک طالبان از این موضوع از وضعیت سازمان ملل جدا می شود. این گروه بدون توجه به انتظارات جهانی ، با قاطعیت دستور کار خود را دنبال می کند و انتظار دارد که طرف مقابل در انجام تعهدات خود رهبری کند. تصور اینکه چنین سناریویی در حال آشکار شدن باشد بسیار دور از ذهن نیست. در طی چهار سال گذشته ، به جای ارائه تعهدات معنی دار به جهان ، طالبان امتیازاتی را از جامعه بین المللی و سازمان ملل متحد به دست آورده اند – و در بسیاری موارد ، خواسته های آنها حتی توسط قدرتهای مهم جهانی و منطقه ای برآورده شده است.
حتی اگر طالبان تمایل به برآورده کردن خواسته های بین المللی را نشان دهند ، پیشنهاد Unama هنوز هم به نفع آنها کج می شود ، به خصوص هنگام در نظر گرفتن توالی تعهدات مورد انتظار از هر دو طرف. به عنوان مثال ، اگر جامعه بین المللی کرسی سازمان ملل متحد طالبان افغانستان را به عنوان ژست حسن نیت اعطا کند ، این عمل غیرقابل برگشت خواهد بود ، حتی اگر این گروه در نهایت نتواند هیچ یک از شرایط جهان را برآورده کند. به همین ترتیب ، برداشتن تحریم ها و یخ زدگی دارایی ها می تواند به حرکات دائمی تبدیل شود ، صرف نظر از اینکه طالبان از پایان معامله خود حمایت می کنند. در مقابل ، حتی قدم های حداقل یا سطحی توسط طالبان در جهت تشکیل یک دولت فراگیر به راحتی قابل برگشت است. با توجه به کنترل آنها بر قدرت ، قلمرو ، سلاح و برخی از حمایت های بین المللی ، این گروه می توانند در هر لحظه به وعده های خود بپردازند و رژیم خود را بدون تغییر حفظ کنند. علاوه بر این ، طالبان می توانند از حرکات مربوط به حقوق بشر و ضد تروریسم برای جلب جامعه جهانی استفاده کنند ، بدون اینکه هرگز اصلاحات اساسی یا پایدار را تصویب کنند. با افزودن عدم تعادل ، خواسته های جامعه بین المللی گسترده ، مبهم و ذاتاً دشوار است ، در حالی که خواسته های طالبان خاص ، ملموس و نسبتاً قابل دستیابی هستند و با مخالفت جدی با آنها بسیار قابل دستیابی هستند. به عنوان مثال ، چگونه جهان می تواند به طور قطعی مشخص کند که آیا طالبان “به طور مؤثر با تروریسم جنگیده اند”؟ پاسخ نه تنها گریزان است بلکه به دلیل عدم اجماع در بین قدرتهای غربی و منطقه ای ، که بر اساس تغییر منافع استراتژیک خود به این موضوع نزدیک می شوند ، پیچیده است. به همین ترتیب ، حقوق بشر پیچیدگی های خود را نشان می دهد. در مه شکن روایت های رقیب ، آنچه که طالبان به عنوان “فرهنگ ملی و اسلامی” اغلب مبهم و معیارهای بین المللی حقوق بشر را تضعیف می کند. در همین حال ، پرداختن به خواسته های طالبان – مانند بلند کردن مجازات های فردی یا آزاد کردن دارایی های یخ زده – زمان ، تلاش و هزینه کمی را تقاضا می کند.
آیا پیشنهاد Unama کار خواهد کرد؟
در پاسخ به این سؤال باید سه نکته اصلی در نظر گرفته شود:
اولی، طالبان در حال حاضر پیشنهاد سازمان ملل را به طرز مطلوبی مشاهده می کنند ، و احساس می کنند که بادهای سیاسی از نیویورک در جهت خود می وزد. اگر یکی از عوامل تعیین موفقیت این پیشنهاد باشد ، بدون شک رضایت طالبان است ، زیرا آنها حزب اصلی در این معادله هستند. تا کنون ، به نظر می رسد این گروه از پیش نویس Unama راضی است. درست دیروز ، سوهیل شاهین ، نماینده طالبان ، از گزارش های مربوط به مذاکرات پشت صحنه بین سازمان ملل و گروه در مورد نامزدی احتمالی وی به عنوان فرستاده رسمی افغانستان استقبال کرد. این یک تغییر واضح است ، با توجه به اینکه طالبان قبلاً پیشنهاد قبلی سازمان ملل را رد کرده بودند.
دوم، سازمان ملل متحد به طور فزاینده ای از وضعیت افغانستان ناامید می شود و به نظر می رسد بدون توجه به اینکه منجر به تغییر معنی دار شود ، مشتاق بارگذاری بار است. بیش از چهار سال ، سازمان ملل متحد با انتقادات پایدار از شهروندان افغانستان روبرو شده است. برنامه قبلی این سازمان به دلیل مخالفت طالبان و متحدین منطقه ای آنها نتوانست تحقق یابد. اکنون ، به نظر می رسد که سازمان ملل متحد این ابتکار عمل جدید را تا حدی دنبال می کند تا درک سهل انگاری و عدم تحرک را برطرف کند. این جدیت تجدید شده ممکن است بدون نتیجه نباشد.
سوم ، نقش قطر در این فرآیند را نمی توان نادیده گرفت. هماهنگ با سازمان ملل متحد ، قطر تاکنون میزبان سه دور مذاکرات مربوط به نمایندگان و فرستاده های بین المللی برای بحث در مورد افغانستان بوده است. همچنین انتظار می رود که برنامه جدید Unama در جلسه چهارم دوحه آینده برای تصویب رسمی ارائه شود. به تازگی ، مقامات قطری مشاوره های تازه با دیپلمات های سازمان ملل را اعلام کردند تا برای دور بعدی گفتگو آماده شوند. سازمان ملل و قطر هم اکنون در تلاشند تا زمینه تصویب این پیشنهاد را انجام دهند ، تلاش هایی با هدف تأمین حمایت از طالبان و جامعه بین المللی گسترده تر انجام می شود. با توجه به اثربخشی قطر در عرصه های دیپلماتیک ، ممکن است در ابتکار عمل Unama موفق به کسب حمایت جزئی جهانی شود. در جلسه بعدی دوحه ، در کنار طالبان ، می توان انتظار داشت که حضور احزابی که ادامه رژیم طالبان را به نفع استراتژیک آنها مشاهده می کنند ، انتظار داشته باشیم.
آیا این پیشنهاد نیز می تواند شکست بخورد؟
در پاسخ به این سؤال سه نکته وجود دارد که قابل ذکر است:
اولی، جناح های ضد طالبان به طور آشکار از چارچوب جدید سازمان ملل غایب هستند. در حالی که UNAMA ادعا می کند که با بازیگران غیر طالبان درگیر است ، اما چنین تعامل هایی علنی نشده است. این بحث ها محدود به ارقامی است که خواسته های آنها فراتر از بازگشایی مدارس دختران نیست. این همه است گفتگو با چنین بازیگران با بهره محدود بعید است که هر چیزی را برطرف کند. این ممکن است مشکلات موجود را تشدید کند. اظهارات برخی از مقامات سابق افغانستان حاکی از شک و تردید گسترده و بی اعتمادی به برنامه جدید در بین گروه های مخالف است. هنگامی که کل بخش های سیاسی و جغرافیایی افغانستان از این امر مستثنا می شوند ، طبیعی است که انتظار مقاومت داشته باشید و تلاش کنید تا راه حل پیشنهادی سازمان ملل را از بین ببرد.
دوم، سازمان ملل متحد پیش از این با وجود حمایت از شورای امنیت ، نتوانست برنامه قبلی خود را برای افغانستان اجرا کند. این طالبان را جسارت کرد. این ابتکار عمل شامل انتصاب یک فرستاده ویژه برای افغانستان بود-تلاشی که توسط شورای امنیت قطعنامه 2721 پشتیبانی شد. این طرح براساس یافته های Feridun Sinirlioğlu ، هماهنگ کننده ویژه دبیرکل سازمان ملل برای افغانستان بود. با این حال ، حتی با وجود آن یافته های موجود ، رهبری سازمان ملل قادر به عمل نبود. نکته مهم این است که پیشنهاد قبلی به اندازه فعلی بحث برانگیز نبود – این کل آینده سیاسی افغانستان را به نمایندگی طالبان کاهش نداد. به همین دلیل پشتیبانی گسترده ای در بین جناح های ضد طالبان داشت که همه آنها شرایط خود را تأیید کردند. اگر این برنامه متعادل تر و فراگیرتر انجام نشود ، دشوار است بدانید که چگونه پیشنهاد جدید – با اجماع کمتر و بحث و جدال بیشتر – موفق می شود.
سومقدرتهای کلیدی منطقه ای و غربی هنوز فاقد یک رویکرد یکپارچه به افغانستان هستند. فقط باید به یاد بیاوریم که چین ، روسیه و ایران قبلاً انتصاب یک فرستاده ویژه سازمان ملل را مسدود کرده بودند. اگر این مثلث معتقد باشد که طرح جدید به منافع آنها خدمت نمی کند ، آنها می توانند یک بار دیگر روند را از بین ببرند. در این زمینه ، موقعیت ایالات متحده قاطع ترین است. پیشنهاد Unama تنها در صورت حمایت از واشنگتن می تواند به نتیجه موفقیت آمیز برسد. با این حال ، دونالد ترامپ ، که اکنون یک بار دیگر یک شخصیت اصلی در سیاست آمریکا است ، علاقه چندانی به حل بحران افغانستان نشان نداده است. به طور قابل توجهی ، او ایمان کمی به سازمان ملل یا تصمیمات آن ندارد. حتی اگر راه حلی پدیدار شود ، ترامپ احتمالاً به دنبال اعتبار کامل برای خودش خواهد بود. بنابراین ، او بعید به نظر می رسد که هر طرحی را که توسط Unama ارائه شده است بدون اینکه دوباره آن را بر اساس شرایط خود ارائه دهد ، تأیید کند. در حالی که دولت بایدن حمایت اسمی از پیشنهاد قبلی سازمان ملل را نشان داد ، این تلاش توسط رقبای آمریکا مسدود شد. با این وجود ، یک سناریو را نمی توان رد کرد: احتمال نزدیک شدن ایالات متحده با روسیه و ایران. اگر جنگ در اوکراین به پایان برسد و دیالوگهای مداوم در میوه مسقط و روم خرس ، واشنگتن ممکن است با تهران و مسکو بر سر افغانستان زمینه مشترکی پیدا کند. در این حالت ، مسیر پیش رو برای سازمان ملل متحد می تواند به طور قابل توجهی نرم تر شود.
می توانید نسخه فارسی این تحلیل را در اینجا بخوانید:
