از آنجا که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC) 65 سالگی خود را نشان می دهد ، با یک چشم انداز پیچیده جهانی انرژی روبرو است که از دوران تأسیس آن در سال 1960 دور است.
با وجود تغییرات لرزه ای ، از جمله ظهور روغن شیل ، تنش های ژئوپلیتیکی و یک محور جهانی به سمت تجدیدپذیر ، اوپک یک ستون ضروری در بازار انرژی جهان است که تحت تأثیر ذخایر غالب نفت و نقش های استراتژیک اعضای کلیدی مانند ایران است.
اوپک توسط پنج کشور موسس – ایران ، عراق ، کویت ، عربستان سعودی و ونزوئلا – به دلیل تمایل جمعی متولد شد تا بتواند بر منابع نفتی خود کنترل کند و در برابر تسلط شرکتهای نفتی چند ملیتی که از حکومت استعماری بیرون می آیند ، بازگردند.
آغاز آن در کنفرانس بغداد در سال 1960 یک نقطه عطف تاریخی بود که نظم و انرژی جهانی را تغییر شکل داد ، جایی که این کشورها موفق شدند در اطراف یک هدف مشترک از حفظ منافع نفتی حاکمیت خود و تثبیت بازار جهانی نفت متحد شوند.
امروز ، اوپک تقریباً 80 ٪ از ذخایر نفتی اثبات شده جهان را کنترل می کند ، تقریباً دو سوم در غرب آسیا و شمال آفریقا واقع شده است.
این پایگاه منابع بی نظیر تضمین می کند که اوپک یک تأثیرگذار اصلی در پویا جهانی عرضه است ، حتی اگر سهم آن از تولید جهانی نفت-که در حال حاضر حدود 40 ٪ است-از دهه های گذشته کوچکتر است.
اکنون تفاوت در این است که اوپک باید یک بازار به مراتب تکه تکه تر و چند قطبی با ورودی های جدید و تغییر الگوهای تقاضا را مدیریت کند.
ایران ، به عنوان یکی از اعضای موسس اوپک و یک کشور سرشار از ذخایر نفت ، همچنان نقش مهمی را در سازمان و بازار انرژی گسترده تر ایفا می کند.
علیرغم چندین دهه تحریم و فشارهای ژئوپلیتیکی که ظرفیت تولید و پتانسیل صادرات آن را محدود کرده است ، ایران سنگ بنای قدرت جمعی اوپک است.
تاب آوری آن در میان تحریم ها ، دوام وسیع تر اعضای اوپک را که اغلب با چالش های سیاسی و اقتصادی خارجی روبرو بوده اند ، نشان می دهد.
بخش نفت ایران ، از لحاظ تاریخی یکی از بزرگترین در اوپک ، بر اهمیت وحدت و همکاری در بین کشورهای عضو تأکید می کند.
حتی در دوره های تنش سیاسی ، به ویژه بین ایران و عربستان سعودی ، دیالوگ های غیررسمی در بین مقامات ارشد درک عملی را حفظ کرده اند که اختلافات ژئوپلیتیکی نباید انسجام اوپک یا توانایی آن در تأثیرگذاری بر بازارهای جهانی را شکستگی کند.
با این حال ، تأثیر اوپک بدون چالش نیست. ظهور تولید نفت شیل ، به ویژه در ایالات متحده ، الگوهای عرضه سنتی را مختل کرده است.
انقلاب شیل ایالات متحده را به بزرگترین تولید کننده نفت در جهان تبدیل کرد و به طور قابل توجهی توانایی اوپک را در کنترل قیمت ها از طریق تنظیمات عرضه به تنهایی محدود کرد. بر خلاف اعضای اوپک ، تولیدکنندگان شیل ایالات متحده در خارج از سهمیه تولید رسمی فعالیت می کنند.
علاوه بر این ، رشد تلاشهای جهانی برای مبارزه با تغییرات آب و هوا و انتقال به انرژی های تجدید پذیر چالش های بلند مدت را برای تقاضای نفت ایجاد می کند.
گسترش خورشیدی ، باد و سایر فن آوری های انرژی پاک ، همراه با افزایش بهره وری انرژی و تغییر عادات مصرف ، نشانگر کاهش تدریجی سهم نفت از ترکیب انرژی جهانی در دهه های آینده است.
با این وجود ، این چالش ها به جای اینکه باعث کاهش آن شود ، تکامل اوپک را سوق داده است. شکل گیری اتحاد اوپک+ ، که شامل تولید کنندگان غیر OPEC مانند روسیه است ، نشان دهنده یک محوری استراتژیک برای گسترش نفوذ و هماهنگی سیاست های تولید فراتر از مرزهای سنتی است.
این ائتلاف اکثریت قابل توجهی از عرضه نفت جهانی را به خود اختصاص داده و مدیریت مؤثرتر از نوسانات بازار و تثبیت قیمت را فراهم می کند.
در حالی که انتقال انرژی اجتناب ناپذیر است ، جدول زمانی نامشخص است و نفت همچنان یک منبع مهم انرژی در اواسط قرن 21 خواهد بود.
سرپرستی اوپک در مورد بخش بزرگی از ذخایر هیدروکربن جهان به این معنی است که تصمیمات آن همچنان به بازگرداندن اقتصاد جهانی ادامه خواهد داد.
نفت به طور عمیق در حمل و نقل ، صنعت و پتروشیمی ها تعبیه شده است ، بخش هایی که به راحتی یا به سرعت جایگزین نمی شوند.
علاوه بر این ، تأثیر سازمان فراتر از اقتصاد به ثبات ژئوپلیتیکی گسترش می یابد. بسیاری از اعضای اوپک ، از جمله ایران ، برای تأمین بودجه برنامه های توسعه و اجتماعی به درآمد نفتی وابسته هستند.
یک بازار پایدار نفت به امنیت اقتصادی منطقه ای و توانایی جهانی بودن انرژی کمک می کند و تأکید بر اهمیت مدیریت هماهنگ عرضه دارد.
آینده ایران در اوپک به طور غیرقابل توصیف با تحولات گسترده تر ژئوپلیتیکی و اقتصادی در ارتباط است. اگر تحریم ها سهولت داشته باشند و ایران بتواند از ظرفیت تولید خود به طور کامل سرمایه گذاری کند ، نه تنها اقتصاد خود را تقویت می کند بلکه باعث تقویت بازده جمعی اوپک و تأثیر بازار می شود.
مشارکت ایران در چارچوب اوپک+ تمایل خود را برای مشارکت سازنده در مدیریت عرضه جهانی ، که به نفع همه اعضا است ، برجسته می کند.
علاوه بر این ، ذخایر غنی ایران و موقعیت جغرافیایی استراتژیک اطمینان حاصل می کنند که این یک بازیکن حیاتی انرژی باقی خواهد ماند. توانایی آن در حرکت در پیچیدگی های سیاسی ضمن حفظ همکاری با سایر اعضای ، برای حفظ اهمیت اوپک مهم خواهد بود.
از آنجا که اوپک شش دهه و نیم را جشن می گیرد ، نه به عنوان یادگار گذشته بلکه به عنوان یک نهاد پویا است که با دنیای به سرعت در حال تغییر سازگار است.
علیرغم کاهش قدرت یک جانبه در مقایسه با اوج خود ، توانایی اوپک در هماهنگی بین اعضا و با شرکای خارجی برای ثبات بازار جهانی انرژی بسیار مهم است.
نقش ایران در OPEC نمونه ای از مقاومت سازمان ، ثروت منابع و ظرفیت همکاری های عملی در میان تنوع و چالش های سیاسی را نشان می دهد. آنها با هم اطمینان می دهند که اوپک یک نیروی اساسی در شکل گیری آینده بازارهای نفتی است.
انتقال انرژی در حال انجام ممکن است خطوط تقاضای انرژی جهانی را تغییر شکل دهد ، اما در حال حاضر و آینده قابل پیش بینی ، سرپرستی نفت و اوپک از آن برای موتور اقتصادی جهانی اساسی است.
با ادامه سازگاری ، مشارکتهای استراتژیک و وحدت داخلی ، اوپک و ایران آماده هستند تا نفوذ خود را حفظ کنند و برای دهه های آینده به چشم انداز در حال تحول حرکت کنند.
