اقتصاد افغانستان نشانه هایی از بهبودی متوسط را نشان می دهد ، اما براساس آخرین خاورمیانه ، آفریقای شمالی ، افغانستان و پاکستان (MENAAP) ، فقر ، جابجایی گسترده و نیازهای بشردوستانه همچنان به فشار خود ادامه می دهد.
گزارش ، مشاغل و زنان: استعداد دست نخورده ، رشد غیر واقعی ، پروژه های تولید ناخالص داخلی افغانستان در سال مالی 2025/26 4.3 درصد رشد خواهد کرد ، که عمدتاً ناشی از مصرف خصوصی و دولت است. با این حال ، با انتظار می رود جمعیت 8.6 درصد افزایش یابد ، پیش بینی می شود درآمد سرانه 4 درصد کاهش یابد و میلیون ها نفر در فقر به دام بیفتند.
در این گزارش آمده است: “رشد پایدار جمعیت و بیش از حد کار کم مهارت همچنان به محدود کردن سود سرانه ادامه خواهد داد و کاهش فقر را دشوار می کند.”
فقر شدید و شوک های همپوشانی
براساس برآوردهای اصلاح شده بانک جهانی ، بین 15.2 میلیون تا 23.8 میلیون افغان – تقریباً یک در دو نفر – در فقر شدید زندگی می کنند و روزانه کمتر از 3.00 دلار زنده مانده اند. این 25 درصد از کل جمعیت فقیر شدید در منطقه MENAAP را نشان می دهد.
این گزارش تأثیر ترکیبی از تبعید های انبوه ، بلایای طبیعی و حاکمیت شکننده را برجسته می کند. از سپتامبر سال 2023 ، بیش از 4 میلیون افغان از پاکستان و ایران بازگشتند ، از جمله تا 2.1 میلیون نفر بین ژانویه و ژوئیه 2025 ، بسیاری از طریق بازده اجباری. هجوم ناگهانی ، همراه با کاهش شغل محدود و کاهش کمک ، بازار کار و خدمات عمومی افغانستان را تحت الشعاع قرار داده است.
زمین لرزه ای در شرق افغانستان در اوت 2025 بیشتر بحران را عمیق تر کرد و بیش از 2،000 نفر را کشته و مرگبارترین زمین لرزه از سال 1998 را کشته است. خسارت 183 میلیون دلار یا حدود 1 درصد از تولید ناخالص داخلی با تخریب گسترده دام و مسکن در مناطق روستایی تخمین زده می شود.
فشارهای زنان و نیروی کار
بانک جهانی گفت که افغانستان نمونه ای از چگونگی درگیری ، محدودیت ها و هنجارهای اجتماعی زنان را به “کار غیررسمی و غیرقانونی” سوق می دهد. علیرغم افزایش مشارکت زنان از زمان بازگشت طالبان ، بیشتر زنان محدود به مشاغل خانگی و کم درآمد هستند.
داده های حاصل از بررسی نظارت بر رفاه افغانستان (AWMS) نشان می دهد که بین سالهای 2020 تا 2023 ، مشارکت کار زنان به میزان متوسط رشد کرد اما بیکاری همچنان بالا بود. سهم زنان غیرفعال – کسانی که کار نمی کنند و به دنبال کار نیستند – از 86 درصد به 57 درصد کاهش یافت ، اما سود اشتغال بیشتر به بخش های غیررسمی محدود می شد.
در این گزارش آمده است: “هنجارهای اجتماعی محدود کننده و ممنوعیت آموزش زنان و اشتغال عمومی همچنان چشم انداز بازار کار را از بین می برد.” “بسیاری از زنانی که پس از تصاحب وارد نیروی کار شدند ، اکنون در فعالیت های کم حجم و خانگی به دام می افتند.”
زمینه منطقه ای و چشم انداز گسترده تر
در سراسر منطقه MENAAP ، بانک جهانی رشد اقتصادی 2.8 درصد در سال 2025 و 3.3 درصد در سال 2026 را با عملکرد قوی تر در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) به دلیل کاهش کاهش تولید نفت و رشد در صنایع غیر نفتی پیش بینی می کند.
با این حال ، پیش بینی می شود که صادرکنندگان نفت – از جمله ایران و عراق – رشد کندتر یا منفی را ببینند ، در حالی که واردکنندگان نفتی مانند مصر ، اردن و پاکستان ممکن است از بهبود سرمایه گذاری خصوصی و گردشگری بهره مند شوند.
در پرونده افغانستان ، بانک جهانی هشدار داد که شکنندگی مداوم ، تحریم ها و به رسمیت شناختن بین المللی محدود به جلوگیری از بهبود طولانی مدت است. کمبودهای کمک در حال حاضر صدها مرکز بهداشتی را مجبور کرده اند در سال 2025 بسته شوند و میلیون ها نفر از برنامه های مراقبت های پزشکی و تغذیه را قطع کنند.
باز کردن پتانسیل اقتصادی زنان
در سطح جهانی ، این گزارش استدلال می کند که نمایندگی کم زنان در نیروی کار همچنان یک محدودیت بزرگ اقتصادی در سراسر منطقه MENAAP است ، جایی که تنها از هر پنج زن یک نفر در کار رسمی شرکت می کنند – کمترین نرخ در جهان.
روبرتا گتی ، اقتصاددان ارشد بانک جهانی برای منطقه گفت: “افزایش مشارکت نیروی کار زن می تواند تولید ناخالص داخلی سرانه 20 تا 30 درصد را در اقتصادهایی مانند مصر ، اردن و پاکستان تقویت کند.”
اوسممان دیون ، معاون رئیس جمهور بانک جهانی برای MENAAP ، از دولت ها خواست تا “اقدامات جسورانه و جامع” را برای رفع موانع ساختاری برای اشتغال زنان انجام دهند و یک بخش خصوصی پر جنب و جوش را “کلید پیشرفت واقعی” خوانده اند.
علیرغم پیش بینی رشد متوسط تولید ناخالص داخلی ، بانک جهانی گفت که آینده اقتصادی افغانستان همچنان نامشخص است. ترکیبی از وابستگی به کمک ، رشد بالای جمعیت ، حاکمیت شکننده و محرومیت جنسیتی همچنان باعث تضعیف پیشرفت می شود.
در این گزارش هشدار داده است: “نیازهای بشردوستانه به سرعت در حال افزایش است ، در حالی که ظرفیت داخلی برای مقابله با آن به شدت محدود است.” “بدون اصلاحات ساختاری و سیاست های فراگیر ، میلیون ها افغان – به ویژه زنان و بازگشت کنندگان – در فقر به دام می افتند.”
