گله های کوچی افغانستان قرن ها با هماهنگی با این زمین زندگی می کردند و در جستجوی مراتع چرا برای دام خود به صورت فصلی مهاجرت می کردند. امروزه ، مناطق حفاظت ، تغییرات آب و هوا و محدودیت های تحمیل شده طالبان به طور فزاینده ای از مسیرهایی که کوچیس ها برای قرن ها دنبال کرده اند ، بسته می شوند و متولیان سرزمین را به “تجاوز کنندگان” تبدیل می کنند.
قرن ها ، کوچیس – کشیش های عشایری افغانستان – مسیرهای مهاجرتی فرسوده اجداد خود را در کوهستان ، بیابان ها و دره ها دنبال کرده اند و با فصول حرکت می کنند و گله های خود را چراند.
اما اکنون ، بسیاری از خانواده های کوچی در حال یافتن آن مسیرها به طور فزاینده ای هستند – نه با موانع طبیعی ، بلکه با گسترش مناطق حفاظت و محدودیت های جدید تقویت شده با طالبان.
گل رحمان ، گله ای 45 ساله که در کنار کاروان شتر خود در حالی که گله اش در همان نزدیکی چریده بود ، در حومه شرقی کابل قرار گرفت ، گفت: “آنها به ما گفتند که اکنون این سرزمین محافظت شده است.” “اما چه کسی از این سرزمین محافظت می کرد؟ ما این کار را کردیم.”
رحمان پدر شش ساله است و در یک خانواده مشترک مشترک کوچی با مادر بیوه خود و نه خواهر و برادر متاهل و مجرد دیگر زندگی می کند. او در میان هزاران کوچی است که می گویند آنها را از مراتع خارج می کنند که در بسیاری از مناطق شمالی و مرکزی افغانستان برای نسل ها به آنها اعتماد کرده اند.
در چند سال گذشته ، قبل و بعد از تصاحب طالبان ، تلاش های افغانستان برای ایجاد مناطق حفاظت شده زیست محیطی شتاب گرفته است ، غالباً با حمایت از سازمان ها و آژانس های بین المللی محیط زیست. اما این حرکات ، در حالی که با هدف حفظ تنوع زیستی ، ایجاد بحران برای جوامعی است که شیوه زندگی آنها عمیقاً با زمین گره خورده است.
در حال تغییر وضعیت اجتماعی و زیست محیطی
رشد سریع جمعیت در افغانستان ، عمدتاً در مناطق شهری ، منجر به تراکم و همچنین گسترش “مکانی” از مناطق غیررسمی ، غیرمترقبه و تحت نظارت شده است. مردم غالباً در شرایط نامناسب زندگی زندگی می کنند ، در معرض خطر اخراج اجباری.
استفانی شل، مدیر برنامه کشور برای افغانستان غیر هابیتات، به Fairplanet گفت که حقوق زمین ، به طور کلی ، یک سؤال بسیار سیاسی در کشور است و ده ها سال است که بوده است. “سازمان ملل متحد بسیاری از پروژه ها را برای محافظت از تأثیرات منفی بر مردم افغانستان ، از جمله ملاحظات مربوط به حقوق بشر ، اجتماعی و زیست محیطی و سازمان ملل به طور کلی درگیر می کند. واقع در واقع وی گفت: مقامات (طالبان) و همچنین جوامع در همه زمینه های تحویل دستورالعمل ، از جمله کمک. ”
Free خاطرنشان كرد كه رژیم طالبان تغییراتی را اجرا كرده است. در “ارتقاء فضیلت و پیشگیری از معاون” قانون ، که در اوت 2024 منتشر شد ، به عنوان مثال ، مانع از حضور کارگران بشردوستانه زنان افغانستان در کار خود می شود دخالت با برنامه های سازمان ملل ، تأخیر در پشتیبانی اساسی. سازمان ملل متحد از نزدیک با جوامع همکاری می کند ، به نیازهای آنها گوش می دهد و به چالش های آنها پاسخ می دهد.
جابجایی ناشی از تغییرات آب و هوا بر کوچیس ها و همچنین کشاورزان و سایر افراد دارای معیشت در بخش های کشاورزی و کشیشی تأثیر می گذارد. نشانه ای وجود دارد که مردم به دنبال فرصت های جدید و به دنبال دسترسی به خدمات اساسی با انتقال به مناطق شهری هستند. با توجه به آخرین تخمین، کمتر از 30 درصد از جمعیت در مناطق شهری ساکن هستند ، اما این تعداد در حال افزایش است و شهرها به اندازه کافی آماده نشده اند.
Free توضیح داد: “به عنوان یک آژانس ، تمرکز اصلی ما در حال حاضر بر حمایت از نیازهای بشردوستانه و اساسی بشر است – از جمله حقوق سرپناه و خدمات اساسی ، ترمیم ، ساخت زیرساخت های جامعه ، مقاومت به آب و هوا و کاهش خطر فاجعه.”
با توجه به FAO گزارش در مورد مدیریت مراتع و حفاظت از تنوع زیستی در افغانستان ، افزایش تخریب زمین ، ناشی از چرای بیش از حد و جنگل زدایی ، به بیابان زایی کمک می کند ، که 75 درصد از منطقه زمین در مناطق شمالی ، غربی و جنوبی را تحت تأثیر قرار می دهد. تخمین زده می شود 80 درصد دیگر از منطقه زمین در معرض خطر فرسایش خاک باشد.
خشکسالی های مکرر ، کاهش منابع آب و مراتع تخریب شده ، حمایت از دامهای خود را برای کوچیس ها به طور فزاینده ای دشوار کرده است که برای اقتصاد و فرهنگ آنها بسیار مهم است. تغییر آب و هوا بر اکوسیستم ها و تنوع زیستی تأثیر می گذارد ، که بیشتر تنش ها را شدت می بخشد بیش از زمین و منابع ، افزایش آسیب پذیری و حاشیه نشینی کوچیس در جامعه افغانستان.
مانند اکثر خانواده های کوچی ، خانواده رحمان بزرگ هستند ، با شبکه های خویشاوندی گسترده که در کاروان ها زندگی می کنند و با هم زندگی می کنند. سبک زندگی آنها در اطراف گله های دام – در درجه اول گوسفند ، بز و شتر – محور است که هم منبع اصلی درآمد و هویت فرهنگی آنها است.
آنها که در چادرها و پناهگاه های پیش ساخته زندگی می کنند ، از لحاظ تاریخی به مسیرهای مهاجرت عادی بین مراتع زمستانی دشت و مناطق چراگاه تابستان ارتفاعات متکی هستند.
حفاظت بدون جامعه ، هنگامی که حمایت از آن محروم می شود
طبق کشور سازمان ملی و آماری، از بین 34.9 میلیون نفر در کشور ، حدود 1.5 میلیون نفر (4.3 درصد) عشایر هستند.
رحمان به Honest Planet گفت كه زنان و كودكان به ویژه در حالی كه به دور از كلینیك ها یا بیمارستان ها زندگی می كنند با چالش های بهداشتی و اجتماعی شدید روبرو هستند و مهاجرت فصلی باعث می شود مراقبت های پزشکی مداوم تقریباً غیرممكن باشد. مادر بیمار او ، Zareena Bibi 66 ساله ، گفت که همه چیز برای جامعه آنها سخت است ، اما اکنون آنها بدتر می شوند.
بی بی گفت: “من هفت دختر و سه پسر دارم – دو نفر از آنها همسر و فرزند هم دارند. همه ما در یک چادر ، پسران و دختران با هم می خوابیم ، به همراه سایر خانواده ها. زندگی بسیار سخت است.” وی توضیح داد: “ما آرزو می کنیم که سرزمین های مناسب و غیر جنجالی خود را برای چرای ، بدون هیچ مشکلی داشته باشیم. ما می خواهیم زندگی راحت داشته باشیم و می خواهیم ببینیم فرزندانمان برای تحصیل می روند و زندگی بهتری دارند.”
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021 ، حفاظت از محیط زیست مطابق با آموزه های اسلامی مقامات طالبان افغانستان در جلسات عمومی بخشی از فشار گسترده تر آن برای جستجوی مشروعیت بین المللی است. با برخی حمایت از سازمان های غیر دولتی ، مناطق حفاظت شده مانند پارک ملی گروه امیر در بامیان ، پارک ملی نورستان و ذخیره حیات وحش در استان نورستان و ذخیره حیات وحش پامیر-بوزورگ در استان بدخان گسترش یافته است.
رژیم طالبان هنوز به طور رسمی توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است زیرا این گروه در اوت سال 2021 دموکراسی تحت حمایت غرب را سرنگون کردند. منتقدین استدلال می کنند که تلاش های طالبان به مدلهایی متکی است که دانش اکولوژیکی محلی را نادیده می گیرد ، به ویژه از Kuchis های عشایری.
دکتر سامی عبدال ، دانشمند محیط زیست افغانستان مستقر در کابل ، که قبلاً با آژانس حفاظت از محیط زیست کشور در ارتباط بود ، گفت: “این سیاست ها از ذهنیت ناشی می شود که طبیعت باید از مردم محافظت شود.” “اما در متن ما ، عشایر بخشی از چشم انداز هستند. آنها به حفظ تعادل زیست محیطی از طریق الگوهای چرای سنتی کمک کرده اند.”
عبدال تأکید کرد که چرا چرای چرخشی – حرکت فصلی دام – نه تنها از چرای بیش از حد جلوگیری می کند بلکه از خاک و بازسازی مرتع پشتیبانی می کند. وی در گفتگو با Fairplanet ، توضیح داد كه حذف عشایر از این اکوسیستم ها می تواند برعکس اثر حفاظت در نظر گرفته شده باشد.
کوچیس ها به طور سنتی در زمستان به سرزمین های چرای بلند در تابستان از دشت های گرم در تابستان سفر کرده اند. اما مناطق جدید حفاظت در ارتفاعات مرکزی افغانستان و همچنین دشت های جنوب ، در حال رشد کمبود زمین و بدتر شدن شرایط آب و هوایی ، دسترسی به هر نوبت است.
با توجه به UNHCR گزارش، کوچیس 60 درصد از آوارگان داخلی در جنوب افغانستان را تشکیل می داد. با 90 درصد از دامهای خود و از بین رفته و آب کمیاب باقی مانده است ، این گزارش این سؤال را مطرح می کند که آیا سبک زندگی آنها اصلاً امکان پذیر یا پایدار بوده است.
این نکته خاطرنشان كرد كه چالش واقعی ایجاد فرصت های معیشت در مناطق كوچی مبدا است. پروژه هایی از قبیل پناهگاه و زیرساخت ها ، فعالیت های درآمدزایی ، کمک به نقدی و حمایت از مداخله مبتنی بر جامعه برای ادغام طولانی مدت.
یکی دیگر از معضلات کوچیس مانند زارینا و رحمان اختلافات زمین بین آنها و جوامع مستقر است. این موارد اکنون در شرایط فعلی شدت یافته است. در استان های متعدد ، از جمله Takhar ، Ghazni و Badghis ، اختلافات بر سر حقوق چرا و ادعاهای سرزمین اجدادی رخ داده است ، و گاهی اوقات به خشونت و حتی مرگ و میر تشدید می شود.
به عنوان مثال ، در منطقه خواجه بهوددین تاکار ، درگیری بلافاصله پس از رسیدن طالبان به قدرت رسید که افراد محلی تعدادی از بازگشت کنندگان آواره شده را متهم کردند ، تعدادی که به عنوان کوچیس شناخته شدند ، از اراضی زور که درگیری های قبلی را رها کردند.
مورخ محمد نظام ، عضو سابق آکادمی علوم ، گفت: “این درگیری های عمیق و حل نشده است.” وی به Fairplanet گفت: “افغانستان هرگز سیستم صریح و اجرا شده از حقوق زمین را نداشته است. این خلاء اجازه می دهد تا اختلافات به هم ریخته و گاهی منفجر شود.”
حوادث مشابهی در Jowzjan ، Faryab و North Baglan گزارش شده است ، جایی که بازگشت به خانواده های کوچی با خصومت از ساکنان محلی و جایگاه قانونی نامشخص روبرو هستند.
مسیرهای قدیمی ، موانع جدید
کارشناسان موافق هستند که اکوسیستم های شکننده افغانستان با جدی روبرو هستند تهدیدات – از شکارچیان و جنگل زدایی گرفته تا معدن و توسعه کنترل نشده. اما بسیاری معتقدند که استثناء افرادی که مدتهاست این سرزمین ها را به خود اختصاص داده اند ، ناعادلانه و ضد تولید است.
سامی عبدال ، محیط زیست گفت: “اگر افرادی را که می دانند چگونه با این سرزمین زندگی کنند ، اخراج می کنید ، هم تنوع زیستی و هم میراث فرهنگی را از دست می دهید.”
در این زمینه ، برخی از برنامه های حفاظت در سراسر جهان ، در مکانهایی مانند آفریقای شرقی و هند ، پتانسیل را ارائه می دهند. اینها شامل بودن مدل های کشاورزی بومی ، حفاظت از آب سنتی و مدیریت جنگل. چنین ابتکاراتی به جوامع محلی و بومی اجازه می دهد تا مناطق حفاظت شده را با هم همکاری کنند.
افغانستان قبل از سال 2021 ، از جمله تلاش برای درگیر شدن بزرگان کوچی در نظارت بر تنوع زیستی و برنامه ریزی مرتع از طریق مشاوره و جلسات جامعه ، به کشف چنین مدل هایی پرداخت. اما بسیاری از این ابتکارات پس از تصاحب طالبان متوقف یا لغو شدند.
با این حال ، علائم درگیری در حال ظهور است. در چندین استان ، بحث های غیررسمی بین طالبان و رهبران عشایری در حال انجام است. 2023 مطالعه کردن توسط بنیاد آقاخان دریافت که نزدیک به 70 درصد از خانواده های کوچی برای شرکت در برنامه های حفاظت باز هستند ، مشروط بر اینکه حقوق چرا و آزادی حرکت آنها رعایت شود.
آلام خان ، یکی دیگر از گله های کوچی ، گفت: “زندگی ما همیشه در مورد تعادل بوده است. “ما بیش از آنچه لازم بودیم. ما با فصول حرکت کردیم. ما به این سرزمین اهمیت می دادیم. اکنون آنها می گویند ما به آن آسیب می رسانیم!”
برای گل رحمان ، آلام خان و بسیاری دیگر از کوچیس ها ، برچسب “Trespasser” عمیق است.
آلام خان به سمت دنباله ای بین کوههای راکی نگاه کرد. تافت های چمن خشک سرسختانه به خاک صخره ای چسبانده شده اند و باد گرد و غبار شل را به هوا هم زده می شود و طرح های قله ها را در زیر یک آسمان گرم سفید تار می کند.
مسیری که او دیگر نمی تواند دنبال کند ، یک بار باز اما اکنون به نام حفاظت از آن حصار کشیده شده است.
وی گفت: “ما خیریه نمی خواهیم.” “ما فقط می خواهیم مانند همیشه زندگی کنیم – با زمین ، نه جدا از آن.”
تصویر توسط مصطفیبشر
