هفته گذشته در سالن های زینتی ریاض ، در میان همگرایی نخبگان جهانی تجارت و سیاسی ، رئیس جمهور دونالد ترامپ عناوینی را صرفاً برای حضور وی ، بلکه برای یک انتقاد نیرومند از سیاست خارجی آمریکا و تغییر اساسی در رویکرد به خاورمیانه انجام داد. ترامپ اظهار داشت: “در پایان ، به اصطلاح ملت سازندگان ملت های بسیار بیشتری را از آنچه ساخته بودند ، خراب کردند.” در منطقه ای که مدت طولانی تحت تأثیر مداخلات خارجی و خطوط تقصیر ایدئولوژیک قرار گرفته است ، پیام ترامپ – با این حال از نظر سیاسی – با ذینفعان منطقه ای که امیدوار به تغییر مجدد اولویت ها بودند ، وتر را زد.
گفتار ترامپ و حرکات دیپلماتیک مرتبط با مانور لفاظی ، گفتار ترامپ و حرکات دیپلماتیک مرتبط با آن حاکی از ظهور یک استراتژی اساساً متفاوت ایالات متحده در خاورمیانه است – در صورت پیگیری ، می تواند یک مجدداً تاریخی را نشان دهد. اما همچنین لحظه ای کاملاً متعادل است. جاه طلبی های ترامپ ممکن است به خوبی با خصومت های دیرینه ، علایق درگیر و عذاب حل نشده بحران غزه خنثی شود.
آموزه سیاست خارجی ترامپ ، که اغلب با شعار “صلح از طریق قدرت” خلاصه می شود ، عمیقاً در اعتقاد به بازدارندگی شدید بلکه در معاملات بزرگ ریشه دارد. در دوره اول خود ، دیپلماسی شخصی ترامپ با دشمنانی مانند کیم جونگ اون کره شمالی و ولادیمیر پوتین روسیه ترجیح می داد برای گفتگو درباره درگیری بی پایان ، حتی اگر نتایج غالباً بی نتیجه باشد. با این حال ، توافق نامه ابراهیم به عنوان یک دستاورد مشخص – یک چارچوب عادی سازی که اسرائیل را به چندین کشور عربی نزدیک می کند ، برجسته شد.
اکنون ، به نظر می رسد که ترامپ هدف خود را حتی جاه طلبانه تر هدف قرار می دهد: یک مجدداً از رویکرد ایالات متحده به خاورمیانه ، که شامل تخریب با سوریه ، یک بازداشت با حوثی ها در یمن و شاید خیره کننده ترین ، مذاکرات مستقیم کانال با حماس است. درگیری ساکت دولت با مقامات ایرانی در مورد غنی سازی هسته ای بیشتر بر عمق این تغییر تأکید می کند.
در یک سیگنال عمومی نادر از انعطاف پذیری ، ترامپ حتی مصاحبه ای را با علی شمخانی ، یک مقام ارشد سابق ایران ، دوباره در مورد خطوط یک معامله هسته ای بالقوه – یک محوری چشمگیر از کمپین “حداکثر فشار” ریاست جمهوری قبلی خود ، دوباره ارسال کرد. این نشانگر نه فقط یک تغییر سیاست بلکه یک تحول شخصی در رویکرد ترامپ به دیپلماسی در منطقه است.
برخلاف سال 2017 ، چشم انداز ژئوپلیتیکی خاورمیانه در سال 2025 همگرایی نادر از آرامش نسبی و خوش بینی محتاطانه را ارائه می دهد. تورکی پس از هوازدگی تلاطم سیاسی داخلی ، به موقعیت نفوذ منطقه ای بازگشت. کشورهای خلیج فارس ، به رهبری ولیعهد سعودی ، محمد بن سلمان ، از مواضع مستعد درگیری به نقش های صلح آمیز ، به ویژه با ایران منتقل شده اند. مناطق درگیری سابق مانند سوریه ، لیبی و یمن وارد دوره های تثبیت آزمایشی شده اند-نه از طریق چارچوب های تحمیل شده غربی ، بلکه از طریق تنظیم مجدد منطقه ای و ائتلاف های محلی غیرقانونی.
این ذوب منطقه فرصتی منحصر به فرد برای تعامل مجدد دیپلماتیک ارائه می دهد. تلاش های ترامپ برای سرمایه گذاری در این لحظه با دید رهبران خلیج فارس که به طور فزاینده ای ادغام و توسعه – نه جنگ بی پایان – را به عنوان آینده مشاهده می کنند. با این حال ، این اجماع در حال ظهور توسط یک بحران درخشان و حل نشده تهدید می شود: غزه.
شاید مهمترین و بحث برانگیزترین سیگنال از سفر ترامپ ، تصمیم عمدی وی برای دور زدن اسرائیل بود. این حذف آشکار بدون توجه نبود. در حالی که ترامپ با همدلی در مورد فاجعه بشردوستانه در غزه صحبت می کرد و با بیان اینکه “مردم در غزه گرسنه هستند” ، وی از تعامل مستقیم با رهبری اسرائیل جلوگیری کرد. این حرکت حجم دارد.
وضعیت فعلی اسرائیل ، به ویژه امتناع آن از سرگرمی آتش بس و عملیات نظامی آن در غزه ، در تضاد آشکار با حرکت منطقه ای به سمت صلح و آشتی است. حتی در حالی که ملل خلیج فارس ، ایران و دشمنان سابق مانند حوثی ها به سمت درک مشترک حرکت می کنند ، اسرائیل همچنان یک فرد مجرد است – یکی با اهرم قابل توجه در سیاست ایالات متحده.
بسیاری از متحدین ترامپ ، به ویژه در حزب جمهوری خواه ، مدافعان سرسخت سیاست های سخت اسرائیل هستند و ترامپ را از نظر سیاسی آسیب پذیر می کنند در صورتی که او به دنبال تصحیح دوره باشد. با این وجود ، احتیاط غیرقابل توصیف وی نشانگر این است که جاه طلبی های حداکثر گرایش دولت اسرائیل می تواند نه تنها صلح منطقه ای بلکه میراث سیاست خارجی خود را از بین ببرد.
منتقدین از چپ و راست در دیپلماسی اخیر ترامپ مسخره کرده اند و آن را به عنوان عملکردی یا ضعیف برکنار کرده اند. با این حال ، چنین انتقاداتی باعث از بین رفتن نقطه وسیع تر می شود. اکنون یک پنجره باریک – اما واقعی – برای پیشبرد یک چارچوب صلح منطقه ای ریشه در شناخت متقابل ، همکاری اقتصادی و دیپلماسی عملی وجود دارد. برای تمام خصوصیات قطبی کننده خود ، ترامپ ممکن است به طور منحصر به فرد در موقعیت یابی موفقیت آمیز باشد ، دقیقاً به دلیل تمایل وی به شکستن کنوانسیون.
با این حال ، این فرصت بسیار شکننده است. سیاست داخلی ایران ، تجدید حیات احتمالی گروه های افراطی و تنش های همیشگی در درگیری اسرائیل و فلسطین خطرات جدی را ایجاد می کند. حماس همچنان یک بازیگر بی ثبات است ، رژیم سوریه فاقد مشروعیت بین المللی است و آتش بس یمن توسط یک موضوع آویزان است. هیچ یک از این مشکلات یک شبه یا تنها توسط ترامپ حل نمی شود.
مهمتر از همه ، ترامپ نمی تواند بدون حمایت دو طرفه در خانه موفق شود – کالایی که به طور فزاینده ای در محیط سیاسی امروز است. دموکرات های کنگره و جمهوریخواهان به طور یکسان باید انیمیشن های حزبی را کنار بگذارند تا تشخیص دهند که این لحظه کمتر مربوط به ترامپ است و بیشتر در مورد پتانسیل آینده مسالمت آمیز در منطقه ای که مدت ها از درگیری استفاده می شود.
با بازگشت ترامپ به واشنگتن ، آنچه باقی مانده است فرصتی سوسو آور برای تحول است. این که آیا این شانس به پیشرفت واقعی تبدیل می شود یا به یک فرصت از دست رفته دیگر محو می شود ، نه تنها به اراده رئیس جمهور پیشین ، بلکه به تمایل رهبران سیاسی آمریکا و ذینفعان خاورمیانه برای درگیر شدن صمیمانه با واقعیت نوظهور بستگی دارد.
قمار ترامپ بدون خطر نیست ، اما رد آن به طور کامل ممکن است خطرناک تر باشد. اگر ایالات متحده نتواند از این نظم منطقه ای در حال تحول پشتیبانی کند ، باعث می شود تا نفوذ به سایر قدرتها و طولانی شدن بی ثباتی را به خطر بیاندازد.
خاورمیانه جنگ کافی را دیده است. یک فصل جدید ، هرچند غیرممکن ، در دسترس است. اما زمان تمام می شود. پنجره صلح – هرچند باریک – برای مدت طولانی باز نخواهد ماند.
Sonjib Chandra Das خبرنگار کارمندان Blitz است.
