در تاریخ 26 اوت ، نمایندگان ویژه افغانستان از قزاقستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان و ازبکستان برای اولین بار در تاشکنت دیدار کردند. این جلسه منجر به ایجاد یک سکوی منطقه ای دائمی شد: گروه تماس با افغانستانبشر
این گردهمایی نه تنها ادامه تعهدات ذکر شده در بیانیه مشترک از جدیدترین اجلاس مشورتی سران ایالتی آسیای میانه ، بلکه گامی در جهت آماده سازی برای قالب سطح بالا بعدی ، که برای ماه نوامبر در تاشکن برنامه ریزی شده بود ، بود.
به طور رسمی ، ترکمنستان غایب بود. اطلاعات موجود حاکی از آن است که دلایل صرفاً فنی بوده است. اشگابات آماده پیوستن بود و از طریق کانال های وزارت امور خارجه خود از نتایج حمایت کرد.
نتیجه اصلی این است که کشورهای آسیای میانه ، برای اولین بار ، آمادگی خود را برای صحبت با یک صدا در مورد موضوعی که طولانی با رقابت با منافع خارجی شکل گرفته است ، نشان داده اند. این شروع ایجاد یک موقعیت مشترک نیست. که قبلاً در سالهای اخیر توسعه یافته بود. همه کشورهای آسیای میانه از تجارت و ترانزیت با افغانستان حمایت کرده اند ، به تأمین برق و غذا ادامه داده و در عین حال اجتناب از افراط و تفریط ، تماس های کاری با طالبان را حفظ کرده اند. جلسات تاشکنت این رویکرد را نهادینه کرد: آهنگ های موازی اکنون با احتیاط به سمت هماهنگی تغییر کرده اند. وحدت غیررسمی به ابزاری رسمی شده است.
بر خلاف بازیکنان خارجی ، که غالباً علاقه های خود را به لفاظی های بزرگ رعایت می کنند ، آسیای میانه به صورت آشکارا و عملی عمل می کند. منطق ساده است: هر کاری که برای افغانستان انجام می شود ، در واقع برای خود انجام می شود. این ویژگی متمایز رویکرد منطقه ای است – بدون پوشش ایدئولوژیک ، هیچ تلاشی برای تغییر شکل افغانستان.
نمونه ها ساده هستند. برق حتی در صورت تأخیر در پرداخت – نه به عنوان خیریه ، بلکه به عنوان یک سرمایه گذاری در امنیت ادامه می یابد. خاموشی در افغانستان می تواند جریان پناهندگان و تهدیدات به سمت شمال را به وجود آورد. صادرات آرد و سوخت بازارهای افغانستان را حفظ می کند بلکه باعث گسترش رسانه ها برای تولید کنندگان آسیای میانه می شود. مشارکت در راهروهای ترانس افغانستان هدیه ای به کابل نیست بلکه فرصتی برای آسیای میانه است تا بتواند خود را در مسیرهای تدارکات جنوبی لنگر بزند.
در نهایت ، هر مرحله “برای افغانستان” در درجه اول برای خود منطقه است. اگر کابل قوانین اساسی را نادیده بگیرد ، همکاری به سادگی متوقف می شود. در سیاست ، هیچ دوست ابدی ، فقط منافع ابدی وجود ندارد.
قالب جدید هنوز حاکی از فشار جمعی بر طالبان نیست. در عوض ، این شرایط را برای هر کشور ایجاد می کند تا گفتگوی دو جانبه اساسی تری انجام دهد ، اما در موقعیت مشترک مستقر شده است. تاکنون آسیای میانه عمدتاً در مورد تجارت ، ترانزیت و زیرساخت ها با طالبان صحبت کرده است. گروه تماس اکنون امکان اضافه کردن ابعاد دیگر را فراهم می کند: روشن کردن مرزهای آنچه در موضوعاتی مانند افراط گرایی ، تشدید مرز یا فشار آب قابل قبول است. در حال حاضر ، “خطوط قرمز” بعید است ، زیرا طالبان از آنها عبور نکرده اند. اوضاع قابل کنترل است و جایی برای گفتگوی سازنده باقی می گذارد.
به همان اندازه مهم ، گروه تماس با تهدید یا اولتیماتوم نیست. هماهنگی به منظور گسترش فرصت ها برای گفتگو است ، نه محدود کردن آنها. در دراز مدت ، این می تواند به یک فرمت پایدار C5+A تبدیل شود. سپس افغانستان نه به عنوان مشکلی که باید مدیریت شود ، در چارچوب های منطقه ای ادغام می شود ، بلکه به عنوان یک شریک زندگی مشغول بحث و گفتگو در مورد آب ، امنیت ، تدارکات و محیط زیست است.
مسئله آسیای میانه این نیست که چه کسی حاکم بر کابل باشد ، بلکه اینکه آیا افغانستان می تواند به عنوان یک بازیگر صالح اقتصادی و سیاسی عمل کند. آنچه اهمیت دارد پیروی از استانداردهای اقتصادی پذیرفته شده و ادغام در قالب های منطقه ای است. به همین دلیل ، C5+1 بدون در نظر گرفتن رژیم می تواند به ستون فقرات همکاری های آینده تبدیل شود.
اجلاس SCO اخیر در Tianjin این رویکرد عملی را نشان می دهد. اعلامیه نهایی آن اظهار داشت که افغانستان باید به یک کشور مستقل ، خنثی و مسالمت آمیز ، عاری از تروریسم ، جنگ و مواد مخدر تبدیل شود و “تشکیل دولت فراگیر با مشارکت گسترده نمایندگان همه گروه های قومی سیاسی جامعه افغانستان تنها راه دستیابی به صلح و ثبات ماندگار در این کشور است.” آسیای میانه ، از طریق گروه تماس ، در حال پیشرفت همان اصل است: همکاری امکان پذیر است ، اما برخی از موضوعات غیر قابل مذاکره هستند.
این ذهنیت منطقه ای همچنین در سازمان های چند جانبه ، به ویژه SCO مشهود است. اعلامیه آستانه 2024 عبوس آسیای میانه به عنوان “هسته اصلی سازمان”. پیشنهادات رئیس جمهور توکایف – مراکز تخصصی SCO برای مقابله با تهدیدهای امنیتی ، زیرساخت های جدید و ابتکارات بشردوستانه و تعامل با منابع سازمان ملل – نشان می دهد که این منطقه فراتر از اعلامیه ها به سمت ایجاد مکانیسم های نهادی است که می تواند شامل افغانستان نیز باشد.
تلاش برای ایجاد قالب های بین المللی گسترده در افغانستان به طور مداوم تحت وزن منافع رقابتی متوقف شده است. قالب Tashkent متفاوت است: این یک گفتگوی درون منطقه ای و بدون بازیکنان خارج از کشور است. البته اختلاف نظرها در خود آسیای میانه باقی مانده است. اما این واقعیت که کشورها یک بستر دائمی در مورد مسئله ای که برای آنها حیاتی است ایجاد کرده اند ، در حال حاضر پیشرفت است. این جایگاه بین المللی آنها را تقویت می کند و توانایی آنها در غلبه بر اختلافات برای یک هدف مشترک را آزمایش می کند.
خوش بینی محتاطانه ضروری است ، اگرچه قضاوت در مورد اثربخشی خیلی زود است. با این حال ، نیاز به چنین سکویی از مدتها پیش آشکار بوده است. این منطقه به منطقه اجازه می دهد تا به جای انتظار برای تصمیم گیری در خارج ، دستور کار خود را تنظیم کند.
قالب جدید نوعدوست نیست ، بلکه محاسبه است: با کمک به افغانستان ، آسیای میانه ثبات خود را تقویت می کند. اگر گروه تماس توانایی خود را در مذاکره و عمل با هم افزایش دهد ، یک سرمایه گذاری مهم در آینده منطقه را اثبات می کند.
نظرات بیان شده در این مقاله از نویسنده است و لزوماً منعکس کننده سیاست یا موقعیت رسمی انتشار ، شرکت های وابسته به آن یا هر سازمان دیگری است که ذکر شده است.
