بخش داروسازی ایران به یکی از حیاتی ترین صنایع کشور تبدیل شده است که اهمیت اقتصادی را با اهمیت استراتژیک ترکیب کرده است.
تاب آوری این بخش به ویژه در طول جنگ 12 روزه اخیر در ژوئن مشهود بود، زمانی که با وجود خسارات جزئی به برخی شرکت ها، تولید بدون وقفه ادامه یافت.
شرکت ها به صورت شبانه روزی کار کردند و به سرعت بازسازی کردند و اطمینان حاصل کردند که هیچ شرکتی از چرخه تولید خارج نمی شود. این چیزی بیش از یک گواهی بر ظرفیت فنی صنعت است که بر نقش این بخش به عنوان ستون امنیت ملی تأکید می کند.
در طول جنگ، یکی از شرکت های تجهیزات پزشکی مورد حمله موشکی مستقیم قرار گرفت و خسارت قابل توجهی به بار آورد. با این حال، حتی در آن زمان، این بخش خوداتکایی قابل توجهی از خود نشان داد.
برخلاف صنایع متعارف، تولید دارو نمی تواند وقفه را تحمل کند. کمبودها مستقیماً بر زندگی انسان تأثیر می گذارد. از این نظر، صنعت داروسازی ایران مانند یک سیستم دفاعی عمل می کند و به اندازه هر ارتش یا تاسیسات نظامی از مردم محافظت می کند.
اکنون توانایی ایران در تولید داروهای ژنریک و بیوسیمار به خوبی تثبیت شده است. امروزه بیش از 98 درصد از داروهای مصرفی داخلی در داخل کشور تولید می شود و تنها بخش کمی از مواد اولیه وارد می شود.
قبل از انقلاب اسلامی 1979، بیش از 70 درصد از بخش داروسازی ایران در اختیار شرکت‌های چندملیتی خارجی بود. با خروج آنها، این صنعت به ویژه در زمان جنگ و تحریم ها با چالش های مهمی مواجه شد.
با این حال، از طریق سیاست‌های دولتی و همکاری‌های صنعتی، ایران به سرعت تولید داخلی را توسعه داد و در دهه 1980 به یکی از تولیدکنندگان اولیه داروهای ژنریک در جهان تبدیل شد.
کشورهایی مانند هند، چین، برزیل، ترکیه و آرژانتین مسیرهای مشابهی را دنبال کردند و تاکید کردند که توسعه محصولات ژنریک می تواند یک اهرم اقتصادی استراتژیک برای اقتصادهای نوظهور باشد.
تحلیل های اقتصادی نشان می دهد که صنعت داروسازی فقط یک ضرورت بهداشتی داخلی نیست. این عامل محرک خودکفایی اقتصادی و پوششی در برابر فشارهای ارزی است.
ایران در حال حاضر بیش از 1.2 میلیارد دلار برای مواد خام وارداتی تنها برای 2 درصد از داروهای خود هزینه می کند. کاهش این وابستگی از طریق سرمایه گذاری در تولید داخلی و تحقیقات محلی به کشور امکان حفظ سرمایه و سرمایه گذاری مجدد در نوآوری را می دهد.
در مقابل، حفظ وابستگی به واردات هم در معرض خطر قرار گرفتن ارز خارجی و هم آسیب‌پذیری‌های زنجیره تامین است.
پتانسیل اقتصادی بلندمدت صنعت داروسازی ایران قابل توجه است. فراتر از ژنریک ها و بیوسیمیلارها، بازار جهانی دارو به طور فزاینده ای به سمت درمان های پیشرفته از جمله ژن درمانی، سلول درمانی، درمان هدفمند و پزشکی شخصی در حال تغییر است.
توانمندی‌های کنونی ایران پایه‌ای قوی در محصولات ژنریک ایجاد می‌کند، اما بدون سرمایه‌گذاری اساسی در این حوزه‌های با فناوری پیشرفته، این کشور در خطر عقب ماندن از روندهای جهانی است. سرمایه گذاری در حال حاضر در بیوتکنولوژی های پیشرفته می تواند بازارهای صادراتی پرسود را باز کند و نتایج مراقبت های بهداشتی داخلی را افزایش دهد.
چشم انداز استراتژیک روشن است: تولید دارویی شبیه به قابلیت دفاعی است. همانطور که یک کشور باید ارتش توانمند خود را حفظ کند، باید از تولید دارویی قابل اعتماد و با کیفیت نیز اطمینان حاصل کند.
جنگ اخیر این اصل را نشان داد، تیم‌های مراقبت‌های بهداشتی و واحدهای تولیدی حتی در شرایط بحرانی به‌طور یکپارچه عمل کردند. چنین انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد که بخش داروسازی صرفاً یک فعالیت تجاری نیست، بلکه جزء حیاتی زیرساخت امنیت ملی است.
از نقطه نظر اقتصادی، این صنعت از نوآوری، اشتغال و توسعه فناوری نیز حمایت می کند.
سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، نوسازی تاسیسات تولید و آموزش پرسنل بسیار ماهر، مزایای متعددی را به همراه خواهد داشت، نتایج سلامت داخلی را بهبود می بخشد، وابستگی به واردات را کاهش می دهد و به طور بالقوه درآمد صادراتی ایجاد می کند.
پرورش استعدادها در علوم دارویی همچنین می‌تواند نیروی کار دانش‌محور ایجاد کند و سرریزهای نوآوری را در بخش‌های مرتبط مانند بیوتکنولوژی، مهندسی شیمی و دستگاه‌های پزشکی تقویت کند.
با نگاهی جهانی، کشورهایی مانند هند و چین نشان داده‌اند که نوسازی بخش داروسازی می‌تواند رشد اقتصادی گسترده‌تری را تسریع کند. به عنوان مثال، ظهور هند به عنوان یک نیروگاه عمومی جهانی با ایجاد شغل، انتقال فناوری و پس انداز ارز خارجی همراه بوده است.
سرمایه گذاری چین در بیوسیمیلارها و درمان های پیشرفته نشان می دهد که سیاست های پیشگیرانه و سرمایه گذاری هدفمند می تواند ظرفیت داخلی را به رقابت جهانی تبدیل کند.
ایران با نیروی کار تحصیل کرده و پایگاه تولید مستقر خود می تواند مسیر مشابهی را دنبال کند، مشروط بر اینکه سرمایه گذاری استراتژیک و حمایت نظارتی همسو باشد.
بازار دارویی داخلی ایران نیز به دلیل جمعیت زیاد و نیازهای رو به رشد مراقبت های بهداشتی قابل توجه است.
تضمین دسترسی مستمر به داروهای ضروری و در عین حال ارتقای قابلیت‌ها در درمان‌های با فناوری پیشرفته، یک مزیت دوگانه دارد: امنیت سلامت داخلی را تقویت می‌کند و کشور را برای حضور فعال‌تر در بازارهای جهانی موقعیت می‌دهد.
با طراحی دقیق سیاست، این بخش می تواند از یک ضرورت دفاعی به محرک رشد اقتصادی، نوآوری و مشارکت بین المللی تبدیل شود.
در پایان، صنعت داروسازی ایران هم دارایی استراتژیک و هم یک فرصت اقتصادی است. انعطاف پذیری ثابت شده آن در زمان جنگ، همراه با خودکفایی تقریباً کامل در تولید مواد مخدر، بر نقش آن به عنوان ستون امنیت ملی تأکید می کند.
از نظر اقتصادی، این بخش پتانسیل عظیمی برای کاهش وابستگی به واردات، صرفه جویی در ارز خارجی، ایجاد شغل و تقویت نوآوری های تکنولوژیکی ارائه می دهد.
حرکت رو به جلو، سرمایه‌گذاری در درمان‌های پیشرفته، تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی برای اطمینان از اینکه صنعت داروسازی ایران نه تنها نقش دفاعی خود را حفظ می‌کند، بلکه به عنوان یک نیروی رقابتی در بازار جهانی ظاهر می‌شود، بسیار مهم خواهد بود.
