خلاصه اجرایی:
- رئیس جمهور ایران ، مسعود پشکیان ، در 19 اوت ، با الیاکساندر لوکاشنکا ، رئیس جمهور بلاروس در مینسک به دنبال مجموعه ای از بازدیدهای قبلی سطح بالا که روابط دو جانبه در حوزه های تجاری و نظامی را گسترش می داد ، ملاقات کرد.
- تنش با غرب بلاروس و ایران را به دنبال تراز در اواخر دهه 2010 سوق داده است و جنگ روسیه علیه اوکراین این روند را تسریع کرده است.
- رابطه رو به رشد بین جمهوری اسلامی و عوامل بلاروس در هدف آنها مبارزه با نفوذ غربی و آرزوهای برای ایجاد دنیای چند قطبی.
در 19 اوت ، رئیس جمهور ایران مسعود پشکیان به بلاروس سفر کرد و در آنجا با همتای خود ، آلیاکساندر لوکاشنکا ملاقات کرد (رئیس جمهور ایران، 19 اوت)بشر این بازدید در ابتدا برای اوایل ماه ژوئن برنامه ریزی شده بود ، اما به دلیل رویارویی بین تهران و تل آویو ، تا اوت به تعویق افتاد. دو کشور 12 سند همکاری را امضا کرد ، و تعهد همکاری بیشتر در زمینه هایی مانند سیاست ، گردشگری ، رسانه ، سرمایه گذاری و مناطق ویژه اقتصادی و صنعتی (زمان تهرانبا 20 اوت). علاوه بر این ، این دو رئیس جمهور برای تعمیق توسعه روابط بین بلاروس و ایران بیانیه مشترکی امضا کردند. این دو طرف همچنین از توسعه پویا همکاری های دو جانبه ابراز رضایت کردند ، همانطور که در افزایش فرکانس بازدیدهای سطح بالا در سالهای اخیر منعکس شده است. مهمتر از همه ، رئیس جمهور ایران نیز پیشنهاد کرد که جمهوری اسلامی ایران می تواند توسعه یک الگوی مشارکت استراتژیک با بلاروس را در نظر بگیرد (رئیس جمهور ایران، 20 اوت).
این بازدید یک رویداد مستقل در ایران نیست–روابط بلاروس. در عوض ، این بازدیدهای قبلی سطح بالا را دنبال می کند ، که شامل سفر مارس 2023 توسط رئیس جمهور بلاروس به تهران بود. در طی این سفر ، دو کشور “نقشه راه برای همکاری جامع بین جمهوری بلاروس و جمهوری اسلامی ایران را برای سالهای 2023-2026” امضا کردند (“(قله، 20 اوت).
بلاروس و ایران در حوزه های علمی و فنی از جمله دارو و تجهیزات پزشکی ، میکروبیولوژی ، فناوری نانو و انرژی همکاری می کنند (newsweekly.by، 26 ژوئن). در سال 2024 ، این دو دفتر تجارت دائمی برای محدود کردن قرار گرفتن در معرض دلار آمریکا و افزایش استفاده از ارزهای محلی (tinn.ir، 9 دسامبر 2024).
پیوندهای در حال گسترش به راحتی مبتنی بر توافق نامه همکاری استراتژیک در سال 2007 است (رئیس جمهور بلاروس، 21 مه). این امکان دسترسی به نفت ایران را به بلاروس فراهم کرد ، در حالی که تهران از تخصص هسته ای مینسک بهره مند شد (رادیو رایگان اروپا/آزادی رادیو، 21 مه 2007). این همچنین دوره ای بود که هر دو کشور با انزوا از غرب روبرو شدند. در اواسط سال 2015 ، هم ایران و هم بلاروس روابط ذهنی با غرب را تجربه کردند. ایران برنامه جامع عمل (JCPOA) را با کشورهای غربی ، جمهوری خلق چین و روسیه امضا کرد ، در حالی که روابط بلاروس با اتحادیه اروپا ذوب شد (آژانس خبری جمهوری اسلامی، 18 اکتبر 2015 ؛ شورای اتحادیه اروپا، 29 اکتبر 2015).
این تا حدودی تراز بین تهران و مینسک را کند کرد. افتتاح روابط با کشورهای غربی ، با این حال ، کوتاه مدت بود و تا سال 2018 ، هر دو کشور دوباره با فشار اساسی غربی ، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سیاسی ، روبرو شدند (به EDM مراجعه کنید. 24 فوریه 2016با 26 ژوئیه 2017با 8 نوامبر 2018با 22 فوریه 2019؛ وزارت امور خارجه ایالات متحده، 4 آوریل 2019). این راه را برای دور دیگری از همکاری های فزاینده بین مینسک و تهران ، به ویژه از زمان آغاز تجاوز روسیه علیه اوکراین ، هموار کرد ، هنگامی که روابط از صرفاً معامله ای به یک تراز عمیق تر تکامل یافت (رئیس جمهور بلاروس، 7 سپتامبر 2018). به عنوان مثال ، بلاروس و ایران در کاهش اثرات تحریم های غربی به یکدیگر تکیه کرده اند (آژانس خبری غرب آسیا، 20 اوت).
همکاری تهران و مینسک برجسته تر و به طور فزاینده ای در درک مشترک آنها از مشکلات جهانی و لزوم محدود کردن نفوذ غرب در هر دو فضای شوروی سابق و خاورمیانه ریشه یافتند (به EDM مراجعه کنید. 12 دسامبر 2019با 28 ژانویهبا 1 اکتبر، 2020 ، 14 ژوئیهبا 11 سپتامبر). جنگ روسیه علیه اوکراین همچنین بلاروس و ایران را به روش های دیگر نزدیکتر کرد. هر دو به طور غیرمستقیم با درگیری مرتبط بودند. بلاروس آشکارا از روسیه حمایت کرد و از قلمرو آن برای مانور نظامی زمینی استفاده می کرد ، در حالی که ایران هواپیماهای بدون سرنشین با تکنولوژی پیشرفته مسکو را تأمین می کرد (به EDM مراجعه کنید ، 6 مارس، آوریل 10با 12 دسامبربا 22 فوریه، آوریل 25با 30، 2024 ، 18 مارسبا 4 ژوئن).
در همکاری های نظامی بین بلاروس و ایران نیز تغییر در حال تغییر است. در 2023 ، یک یادداشت دفاعی بین بلاروس و ایران وارد شد (زمان تهران، 31 ژوئیه 2023). در همین زمان ، گزارش های رسانه ای منتشر شد که بلاروس علاقه مند به تولید هواپیماهای بدون سرنشین شاهد در کارخانه ای در نزدیکی مرز با اوکراین بود (اوکرینسکا پراودا، 8 مه 2023 ؛ پست، 1 اوت 2023). در مارس 2025 ، وزرای دفاع ایران و بلاروس توافق نامه همکاری دفاعی را امضا کردند (اره، 12 مارس). بعداً در ماه مه ، معاون رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بلاروس ، ولادیمیر نیکولاویچ کوپریانیوک ، برای جلسات با مقامات عالی ایران از تهران بازدید کرد (آژانس خبری RASIM، 21 مه).
بلاروس و ایران همچنین در سازمان های چند جانبه مانند سازمان همکاری شانگهای (SCO) و BRICS همکاری می کنند ، که ایران عضو آن است و بلاروس یک کشور شریک است (رئیس جمهور ایران، 20 اوت). (1) ایران و بلاروس به ترتیب در سال 2023 و 2024 عضو SCO شدند (نگاه کنید به EDMبا 12 ژوئیه 2023، 15 ژوئیه 2024). هر دو کشور تعامل خود را با این سازمانها گسترش داده اند ، که با دیدگاه خود در مورد نگاه به سمت شرق به آسیا به عنوان یک تعادل در غرب مطابقت دارد.
Minks و Tehran از نظر اقتصادی و سیاسی با مسکو رابطه نزدیکی دارند. عضویت بلاروس در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) و علاقه ایران برای ایجاد روابط نزدیکتر با سازمان این رابطه را تقویت می کند (به EDM مراجعه کنید. 28 فوریه 2024با 26 فوریه). در ماه مارس ، جمهوری اسلامی و EAEU موافقت کردند که توافق نامه تجارت آزاد ایجاد کنند (کمیسیون اقتصادی اوراسیا، 15 مه). ایران و روسیه علاقه مشترکی به عملیات مؤثر و گسترش کریدور بین المللی حمل و نقل شمال و جنوب (INSTC) دارند ، که اغلب به عنوان پیوندی بین شهرهای بزرگ روسیه ، ایران و اقیانوس هند مشاهده می شود (نگاه کنید به EDM ، 7 ژوئن 2023با 6 مارسبا 7 مه، 2024). با توجه به روابط نزدیک مینسک با مسکو ، به نظر می رسد اتصال از بلاروس به جمهوری اسلامی مسیری مناسب است.
تراز بین بلاروس و ایران احتمالاً قوی خواهد بود. درگیری آنها در SCO و BRICS و همچنین روابط نزدیک آنها با روسیه ، به عنوان یک انگیزه قدرتمند برای گسترش روابط دو جانبه در حوزه های سیاسی و اقتصادی خدمت خواهد کرد. دشمنی با غرب ، همراه با تأکید بر نظم جهانی چند قطبی ، با وجود فاصله جغرافیایی آنها ، نقش بزرگی در نزدیک شدن مینسک و تهران به هم خواهد داشت.
توجه:
(1) BRICS یک گروه سیاسی اجتماعی و اقتصادی است که در ابتدا از برزیل ، روسیه ، هند ، PRC ، آفریقای جنوبی تشکیل شده است و از آن زمان گسترش یافته است که شامل مصر ، اتیوپی ، اندونزی ، ایران و امارات متحده عربی است.
