را دولت طالبان به گفته وزارت اطلاعات افغانستان، در افغانستان از برنامه های خود برای ساخت سدها و محدود کردن جریان آب به پاکستان خبر داده است. دستور اعمار بند بر روی رودخانه کنر در «هرچه سریعتر» از سوی مولوی هیبت الله آخوندزاده، رهبر طالبان صادر شد. این بیانیه عمومی در مورد “حق بر آب” افغانستان تنها چند هفته پس از درگیری های مرگبار بین افغانستان و پاکستان که صدها کشته بر جای گذاشت بیان شد.
این اقدام افغانستان بلافاصله پس از تصمیم هند در مورد توافقنامه تقسیم آب با پاکستان صورت می گیرد. هند معاهده آبهای ایندوس را که به موجب آن آب سه رودخانه غربی را تقسیم می کرد، به حالت تعلیق درآورد، پس از آن که تروریست های تحت حمایت پاکستان و پاکستان در 22 آوریل 26 غیرنظامی را در پهالگام کشتند.
وزارت آب و انرژی افغانستان گفت که آخوند زاده رهبر معظم انقلاب به این وزارت دستور داده است که بدون تأخیر کار بر روی سدهای کنار رود کنر را آغاز کند و با شرکت های افغان قرارداد امضا کند. مهاجر فراهی، معاون وزیر اطلاعات روز پنجشنبه این خبر را در ایکس به اشتراک گذاشت.
سامی یوسف زی، روزنامه نگار افغان مقیم لندن، گفت: «پس از هند، ممکن است اکنون نوبت افغانستان باشد که آب پاکستان را محدود کند…». به گفته وی، مقام معظم رهبری “به وزارت (آب و انرژی) دستور دادند که به جای اینکه منتظر شرکت های خارجی باشد، با شرکت های داخلی افغانستان قرارداد ببندد.
رودخانه کنر حدود 480 کیلومتر امتداد دارد و از کوه های هندوکش در شمال شرقی افغانستان در نزدیکی گذرگاه بروغیل نزدیک به مرز پاکستان آغاز می شود. قبل از عبور از ولایات کنر و ننگرهار به خیبر پختونخوا پاکستان می گذرد، جایی که در نزدیکی جلال آباد به رودخانه کابل می رسد. در پاکستان همین رودخانه به رودخانه چیترال معروف است.
رود کابل که کنر از آن می گذرد، بزرگترین رودخانه مشترک افغانستان و پاکستان است. در نزدیکی آتوک به سند می پیوندد و برای آبیاری و سایر نیازهای آبی پاکستان، به ویژه در استان خیبر پختونخوا، حیاتی است. هر گونه کاهش در جریان آب کنر می تواند رودخانه های کابل و سند را تضعیف کند و بر تامین آب در پنجاب نیز تاثیر بگذارد.
سامی یوسف‌زی، روزنامه‌نگار افغان مقیم لندن در ایکس نوشت: «رودخانه‌های کابل و کنر که به پاکستان می‌ریزند، از دیرباز منبع آب پاکستان بوده‌اند.
این اقدام افغانستان در پی هفته‌ها جنگ خشونت‌آمیز در امتداد خط دیورند، مرز واقعی با پاکستان، که کابل آن را به رسمیت نمی‌شناسد، صورت می‌گیرد. خط دیورند که توسط انگلیسی ها در دوران استعمار ترسیم شده بود، سرزمین پشتون ها را به دو قسمت تقسیم کرده بود.
از زمان به دست گرفتن قدرت در سال 2021، طالبان به شدت بر کنترل افغانستان بر منابع آبی تمرکز کرده است. رژیم برای ساخت سریعتر سدها و پروژه‌های برق آبی به منظور استفاده از رودخانه‌های خود برای تولید انرژی، آبیاری و کاهش وابستگی به کشورهای همسایه فشار آورده است.
پاکستان و افغانستان هرگز توافقنامه رسمی در مورد تقسیم آب رودخانه امضا نکرده اند. اسلام آباد پیش از این نسبت به برنامه های طالبان برای اعمال کنترل بر آب افغانستان ابراز نگرانی کرده است. مقامات پاکستانی هشدار داده‌اند که چنین اقدامات یکجانبه‌ای می‌تواند منجر به یک بحران بزرگ آب منطقه‌ای شود، در شرایطی که پاکستان در حال حاضر با کمبود انرژی و ناامنی غذایی دست و پنجه نرم می‌کند.
آخرین تصمیم طالبان یک هفته پس از سفر مولوی امیرخان متقی وزیر امور خارجه افغانستان به هند و دیدار با س جایشانکار وزیر امور خارجه این کشور اتخاذ شد.
در بیانیه مشترک دولت هر دو آمده است: “با قدردانی از کمک هند در ساخت و نگهداری بند دوستی هند و افغانستان (سد سلما) در هرات، هر دو طرف همچنین بر اهمیت مدیریت پایدار آب تاکید کردند و توافق کردند که در پروژه های برق آبی به منظور رسیدگی به نیازهای انرژی افغانستان و حمایت از توسعه کشاورزی آن همکاری کنند.”
در طول سال ها، هند و افغانستان از نزدیک روی پروژه های انرژی آبی و انرژی که برای بهبود امنیت آب، آبیاری و تولید برق در سراسر کشور طراحی شده اند، همکاری کرده اند.
محور اصلی این مشارکت، بند سلما است که بند دوستی افغانستان و هند نیز نامیده می شود که در سال 2016 با نزدیک به 300 میلیون دلار بودجه هند تکمیل شد. این کشور که در ولایت هرات قرار دارد، 42 میگاوات برق تولید می کند و حدود 75000 هکتار زمین را آبیاری می کند و به افغانستان کمک می کند تا وابستگی خود را به برق وارداتی کاهش دهد.
بر اساس این مشارکت، بند شاه‌توت بر روی رودخانه میدان، یکی از شاخه‌های رودخانه کابل، بر اساس توافقنامه سال ۲۰۲۱ با حمایت ۲۵۰ میلیون دلاری سرمایه‌گذاری هند رسمیت یافت. این پروژه 147 میلیون متر مکعب آب ذخیره می کند، آب آشامیدنی پاک را برای بیش از دو میلیون نفر در کابل تامین می کند و حدود 4000 هکتار از زمین های کشاورزی را در مناطق مجاور آبیاری می کند.
