خاورمیانه ، یک عرصه بی امان از مبارزات قدرت ، بار دیگر شاهد ظهور یک رقابت جدید و خطرناک است. در حالی که ایران مدتهاست که به عنوان مرکز تهدیدهای استراتژیک برای اسرائیل مورد توجه قرار می گیرد ، امروز ترکیه با صعود بلندپروازانه خود به رهبری منطقه ای ، توجه تل آویو را به خود جلب کرده است. نفوذ رشد فرهنگی ، اقتصادی و نظامی آنکارا آن را به یک رقیب اسرائیل تبدیل کرده است که دیگر نمی تواند نادیده بگیرد. این رویارویی ، که در لایه های پنهان دیپلماسی ، اقتصاد و نظامی گری آشکار می شود ، نه تنها روابط دو جانبه را به خود جلب کرده است بلکه باعث ثبات شکننده منطقه نیز شده است. اعتصاب اخیر اسرائیل در سرزمین سوریه آخرین نمادی از جسارت غیرقابل کنترل آن در بی ثبات کردن خاورمیانه است.
یک رقابت چند لایه در قلب خاورمیانه
طی یک سال گذشته ، خاورمیانه تحولات عمیقی در توزیع منطقه ای قدرت تجربه کرده است. نفوذ ایران تحت تحریم های اقتصادی ، انزوا دیپلماتیک و چالش های نظامی کاهش یافته است و باعث می شود تا بازیگران جدید ظاهر شوند. ترکیه با استفاده از موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد خود ، عضویت ناتو و اقتصاد پویا ، با صدایی نه تنها در منطقه بلکه در مرحله جهانی به یک قدرت اهل سنت تبدیل شده است. از لیبی گرفته تا قفقاز ، بالکان تا خلیج فارس ، دیپلماسی تهاجمی آنکارا و حضور نظامی آن را به یک موقعیت بی نظیر بدست آورده است. اما این صعود سریع زنگ خطر را در اسرائیل به صدا درآورد. تل آویو ، که سالها بر حاوی ایران متمرکز بود ، اکنون با رقیب روبرو است که نه تنها فاقد تراز ایدئولوژیک است بلکه در عرصه های اقتصادی ، نظامی و فرهنگی نیز رقابت می کند. اسرائیل با شناخت این تهدید نوظهور ، استراتژی های خود را دوباره تعریف کرده و دامنه خود را فراتر از رویارویی با ایران گسترش داده است. این محوری استراتژیک در مرحله جدیدی از رقابت ژئوپلیتیکی در سراسر خاورمیانه به وجود آمده است.
برای حفظ هژمونی منطقه ای خود ، اسرائیل از ترکیبی از ابزارهای نرم و سخت استفاده می کند. از نظر دیپلماتیک ، تل آویو روابط با کشورهایی مانند یونان ، قبرس و حتی برخی از کشورهای خلیج فارس را تقویت کرده است و جبهه ای غیررسمی علیه ترکیه تشکیل می دهد. این اتحادها ، که عمدتاً در همکاری های نظامی و اقتصادی ریشه دارد ، مستقیماً منافع آنکارا را در دریای مدیترانه شرقی و فراتر از آن به چالش می کشد. به عنوان مثال ، توافق های انرژی بین اسرائیل ، قبرس و یونان برای صادرات گاز به اروپا نه تنها موضع اقتصادی ترکیه ، بلکه جاه طلبی های خود را برای تبدیل شدن به یک مرکز انرژی منطقه ای تهدید می کند.
در جبهه نظامی ، اسرائیل از برتری فن آوری خود برای فعال ماندن در مناطق حساس مانند کردستان عراقی سوء استفاده می کند. گزارش ها حاکی از آن است که اطلاعات و همکاری های نظامی بین تل آویو و برخی از گروه های کرد ، تحولی است که می تواند مرزهای ترکیه را بی ثبات کند. علاوه بر این ، قابلیت های سایبری اسرائیل ، از جمله پیشرفته ترین جهان ، تهدیدی نامرئی و در عین حال جدی برای زیرساخت های دیجیتالی ترکیه و سایر کشورهای منطقه ای است. این ابزارها ، در کنار عملیات پنهانی و نفوذ سیاسی ، عمق تلاشهای استراتژیک اسرائیل برای مهار رقبای آن را نشان می دهد.
بخوانید: HRW از کشورهای عضو سازمان ملل خواست تا دهه های “مصونیت” اسرائیل را پایان دهد
دریای مدیترانه شرقی: یک میدان نبرد جدید
یکی از تئاترهای اصلی رقابت اسرائیل و تورکی ، مدیترانه شرقی است ، که اکنون به دلیل ذخایر گاز و اهمیت استراتژیک آن یک کانون ژئوپلیتیکی است. ادعاهای و تلاش های دریایی ترکیه برای گسترش نفوذ دریایی خود ، آن را در تضاد با محور اسرائیل-Greece-Cyprus قرار می دهد. اسرائیل با حمایت از پروژه هایی مانند خط لوله EastMed ، نه تنها موقعیت اقتصادی ترکیه را تضعیف می کند بلکه باعث ایجاد یک بلوک ضد تركی می شود كه آنکارا را از نظر ژئوپولیتیک جدا می کند.
این رقابت در مدیترانه شرقی محدود به اقتصاد نیست. افزایش حضور نظامی اسرائیل ، از جمله تمرینات مشترک با یونان و قبرس ، پیام واضحی را به ترکیه می فرستد: تل آویو آماده است تا با قاطعیت به هر مانور ترکیه پاسخ دهد. این اقدامات ، که به طور ضمنی مورد حمایت ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار گرفته است ، مستقیماً جاه طلبی های ترکیه را برای تسلط بر مدیترانه تهدید می کند.
فراتر از ابزارهای نظامی و اقتصادی ، اسرائیل همچنین از قدرت نرم برای از بین بردن نفوذ ترکیه استفاده می کند. تل آویو با حمایت از شبکه های قدرتمند لابی در غرب ، به ویژه در ایالات متحده ، به دنبال این است که ترکیه را به عنوان یک بازیگر غیرقابل اعتماد و بی ثبات کننده قاب کند. این تلاش ها ، شامل کمپین های رسانه ای و فشار دیپلماتیک ، هدف از بین بردن حمایت بین المللی آنکارا است.
علاوه بر این ، روابط رو به رشد اسرائیل با برخی از کشورهای عربی ، به ویژه پس از توافق نامه ابراهیم ، به گونه ای طراحی شده است که گوه بین ترکیه و جهان عرب را هدایت کند. این استراتژی نه تنها تأثیر فرهنگی و سیاسی ترکیه در منطقه را تضعیف می کند بلکه پیشنهاد آن را برای رهبری در جهان اسلام نیز به چالش می کشد. استراتژی چند جانبه اسرائیل نشان می دهد که هدف این است که نه تنها ترکیه از نظر نظامی و اقتصادی ، بلکه تضعیف جایگاه خود در تخیل عمومی هم از نظر منطقه ای و هم در سطح جهانی باشد.
یک اثر موج دار منطقه ای گسترده
رقابت شدید اسرائیل و تورکی عواقبی دارد که فراتر از روابط دو جانبه است. این امر می تواند در مناطقی مانند کردستان ، مدیترانه شرقی و حتی قفقاز باعث بی ثباتی شود. به عنوان مثال ، حمایت از اسرائیل از برخی از گروه های کرد در عراق می تواند تنش های داخلی در ترکیه را تشدید کند ، در حالی که رقابت های مدیترانه شرقی می تواند باعث مقابله های نظامی محدود اما پرهزینه شود.
سایر بازیکنان منطقه ای ، از جمله مصر ، لبنان و حتی قطر ، ممکن است خود را در آتش سوزی گرفتار کنند. در حالی که اسرائیل اتحادهای ضد کوهستانی را ایجاد می کند ، ترکیه به دنبال خنثی کردن آنها از طریق دیپلماسی فعال است. نتیجه یک خاورمیانه به طور فزاینده ای در برابر تنش و بی ثباتی آسیب پذیر است.
رقابت تشدید شده اسرائیل ، هر دو آشکار و پنهان ، یک هشدار واضح برای همه کشورهای منطقه ای است. اسرائیل از طریق ابزارهای نظامی ، اقتصادی و دیپلماتیک خود ، نه تنها بر حاوی ایران بلکه در کنار گذاشتن هر رقیب در حال ظهور ، به ویژه ترکیه متمرکز شده است. این تهدید چند جانبه ، از معاملات گاز و پیمان های نظامی گرفته تا عملیات سایبری و نفوذ سیاسی ، نشان دهنده جاه طلبی استراتژیک تل آویو برای حفظ هژمونی منطقه ای آن است.
ترکیه و سایر کشورهای خاورمیانه باید با هوشیاری و هماهنگی پاسخ دهند. در دنیایی که قدرتهای بزرگ یکدیگر را از سایه ها به چالش می کشند ، فقط استراتژی های هوشمند و وحدت می توانند از ثبات منطقه ای محافظت کنند. آیا خاورمیانه برای این رویارویی جدید آماده شده است ، یا به سمت فصل دیگری از آشفتگی هدایت می شود؟
نظر: Checkmate in Tehran: سقوط استراتژی اسرائیل و آمریکا
نظرات بیان شده در این مقاله متعلق به نویسنده است و لزوماً منعکس کننده سیاست تحریریه مانیتور خاورمیانه نیست.
