لبنان ، کشوری با ساختار پیچیده اجتماعی و سیاسی ، بار دیگر تحت فشارهای خارجی و دیپلماتیک قرار گرفته است. مسئله خلع سلاح حزب الله ، بیش از هر زمان دیگری ، به یک نگرانی بین المللی تبدیل شده است و در هر دو محافل سیاسی داخلی و خارجی به شدت مورد بحث قرار می گیرد. این پروژه که با حمایت ایالات متحده و برخی از متحدین منطقه ای و غربی آن دنبال می شود ، در زمانی مطرح شده است که بخش هایی از قلمرو لبنان تحت اشغال اسرائیل باقی می مانند و ارتش لبنان به دلیل ضعف مالی و لجستیکی ، فاقد ظرفیت لازم برای پر کردن خلاء احتمالی دفاعی ناشی از جداسازی حزب الله است. این وضعیت باعث شده است که بسیاری از تحلیلگران بپرسند: آیا خلع سلاح حزب الله به معنای تقویت ثبات لبنان است ، یا برعکس ، آیا کشور را در مسیر بی ثباتی و تهدیدهای بیشتر قرار می دهد؟
در ماه های اخیر ، بیروت شاهد بسیاری از اتفاقات و اقدامات دیپلماتیک بوده است. از جلسات با مقامات ایرانی گرفته تا بازدیدهای هیئت های آمریکایی ، همه به تشدید رقابت های منطقه ای در لبنان اشاره می کنند. ایالات متحده بارها از مقامات لبنان خواسته است تا اقدامات مشخصی را برای خلع سلاح حزب الله انجام دهند ، در حالی که اسرائیل همچنان به نقض آتش بس و مرتکب تجاوزهای مرزی ادامه می دهد. این خواسته ها به وضوح نشان دهنده یک جانبه گرایی است: انتظار می رود لبنان بدون اینکه اسرائیل هیچ تعهد متقابل برای متوقف کردن شغل و تجاوز خود انجام دهد ، از نیروی بازدارنده اصلی خود چشم پوشی کند. در این زمینه ، برخی از رهبران لبنان ، مانند نبیه برری ، تأکید کرده اند که هرگونه بحث در مورد خلع سلاح نمی تواند از تعهدات اسرائیل برای عقب نشینی از قلمرو لبنان جدا شود.
موضع حزب الله در مواجهه با این فشارها صریح و محکم بوده است. رهبران حزب الله بارها و بارها اعلام کرده اند که تحت هیچ شرایطی جنبش بازوهای خود را به وجود نمی آورد ، زیرا این سلاح ها تنها بازدارنده علیه تجاوزهای اسرائیل هستند. اظهارات اخیر شیخ نعیم قسیم ، دبیر کل حزب الله ، که از “نبرد سرنوشت ساز” صحبت می کرد ، بار دیگر این پیام را بیان کرد که خلع سلاح مقاومت نه تنها امنیت لبنان را تهدید می کند بلکه راه را برای اشغال بیشتر اسرائیل هموار می کند. این مواضع واکنشهای منفی از برخی از جناح های داخلی ایجاد کرده است که انتظار داشتند حزب الله در برابر فشارهای خارجی انعطاف پذیری بیشتری نشان دهد. اما واقعیت این است که ضعف ارتش لبنان که از کمبود بودجه ، کمبود تجهیزات و وابستگی عمیق به کمک های خارجی رنج می برد ، بدان معنی است که از بین بردن حزب الله بدون ایجاد یک جایگزین دفاعی معتبر ، لبنان را کاملاً بی دفاع می کند.
ابعاد این مسئله فقط به لبنان محدود نمی شود. پروژه خلع سلاح حزب الله بخشی از استراتژی گسترده تری است که ایالات متحده و اسرائیل در منطقه دنبال می کنند. در سالهای اخیر ، اسرائیل از طریق حملات هدفمند به زیرساخت های حزب الله در لبنان و سوریه ، به دنبال تضعیف این جنبش بوده است. در عین حال ، گروه های خاصی که با ایالات متحده در سوریه و عراق هماهنگ شده اند ، مسیرهای لجستیکی مقاومت را هدف قرار داده اند. این اقدامات به وضوح نشان می دهد که خلع سلاح حزب الله صرفاً یک مسئله داخلی نیست بلکه بخشی از یک برنامه منطقه ای برای محدود کردن توانایی های نیروهای مقاومت و طراحی مجدد تعادل قدرت در خاورمیانه است.
عواقب احتمالی چنین طرحی گسترده است. اول ، بازدارندگی ملی لبنان به شدت تضعیف می شود. در طول دو دهه گذشته ، حزب الله نقش مهمی در دفاع از تمامیت ارضی لبنان از آزادی لبنان جنوبی در سال 2000 برای مقاومت در برابر ارتش اسرائیل در جنگ 2006 و ایفای نقش اساسی در مبارزه با گروه های تروریستی مانند داعش و جبهه الوسرا بازی کرده است. از بین بردن چنین نیرویی در زمانی که ارتش لبنان نمی تواند این خلاء را پر کند می تواند امنیت کشور را به خطر بیندازد. دوم ، خطر درگیری جدی داخلی بسیار زیاد است. ساختار فرقه ای لبنان و حضور تعداد قابل توجهی از نیروهای وابسته به حزب الله در ارتش می تواند هرگونه تلاش برای خلع سلاح را به آغاز جنگ داخلی دیگر تبدیل کند ، جنگی که عواقب آن نه تنها لبنان بلکه کل منطقه را درگیر خواهد کرد. سوم ، وابستگی لبنان به غرب به ناچار عمیق تر می شود. در غیاب حزب الله ، ارتش لبنان به کمک های مالی و نظامی غربی وابسته تر می شود و حاکمیت ملی و استقلال را به خطر می اندازد.
بخوانید: لبنان جمع آوری اسلحه از اردوگاه های پناهندگان فلسطینی را آغاز می کند
اما اهمیت این مسئله در سطح لبنان یا حتی خاورمیانه متوقف نمی شود. تلاش برای خلع سلاح حزب الله باید در یک چارچوب وسیع تر که مربوط به روابط بین شمال جهانی و جنوب جنوبی است ، مشاهده شود. همانطور که در فلسطین ، یمن و سایر قسمت های جهانی جنوبی می بینیم ، قدرتهای غربی در تلاشند تا هرگونه مقاومت مقاومت را که خارج از نظم بین المللی که از آنها طرفداری می کنند ، از بین ببرند یا مهار کنند. این صرفاً در مورد تضعیف یک گروه سیاسی-نظامی در لبنان نیست بلکه در مورد محدود کردن ظرفیت جنوب جهانی برای مقاومت در برابر هژمونی غربی است. از این منظر ، خلع سلاح حزب الله نمونه ای از یک سیاست جهانی است که در آن “حاکمیت ملی” و “انحصار اسلحه” فقط در صورت هماهنگی با منافع قدرتهای غالب فراخوانی می شوند.
به همین دلیل می توان گفت که آینده لبنان ، تحت پروژه خلع سلاح حزب الله ، بسیار نامشخص و مملو از خطر است. این پروژه ، گرچه از نظر ظاهری با شعارهایی مانند تقویت دولت مرکزی و حاکمیت ملی ارتقا یافته است ، اما در عمل می تواند کشور را در برابر تجاوزهای خارجی آسیب پذیرتر کند و آن را به مرحله ای برای اجرای استراتژی های گسترده تر منطقه ای و بین المللی تبدیل کند. تجربه تاریخی حزب الله در آزادسازی جنوبی لبنان ، مقاومت در برابر جنگ در سال 2006 ، و مبارزه با تروریسم در سوریه نشان می دهد که این جنبش چیزی بیش از یک نیروی سیاسی-نظامی است. این بخشی از معادله بازدارندگی منطقه ای است که حذف آن می تواند عواقب آن را فراتر از لبنان بگذارد. اگر این پروژه انجام شود ، امنیت و ثبات لبنان نه تنها در معرض خطر قرار خواهد گرفت ، بلکه پیامی را نیز به سایر نیروهای مقاومت در جنوب جهانی ارسال می کند: هر نیرویی که نظم موجود را به چالش بکشد ، دیر یا زود ، برای حذف هدف قرار می گیرد.
امروز ، لبنان صرفاً با یک بحران داخلی روبرو نیست. این در مبارزاتی گرفتار شده است که ریشه های آن در ساختارهای نابرابر سیستم بین المللی نهفته است. فشار برای خلع سلاح حزب الله صرفاً تلاشی برای تغییر تعادل قدرت در لبنان نیست. این الگوی در نقاط مختلف جهان تکرار شده است. از ملی شدن صنعت نفت در ایران موساج گرفته تا مقاومت های امروز در فلسطین و لبنان ، قدرت های غالب یک پیام واحد را منتقل کرده اند: هرگونه جایگزین عملیاتی در خارج از چارچوب سرمایه داری جهانی و هژمونی غربی باید درج یا حذف شود.
در این زمینه ، پروژه خلع سلاح حزب الله نه تنها تهدیدی برای امنیت ملی لبنان بلکه نمادی از یک سیاست جهانی است که نمی تواند استقلال و مقاومت در جنوب جهانی را تحمل کند. سرمایه داری و امپریالیسم از لحاظ تاریخی نشان داده اند که آنها از تحریم ها و کودتای تا جنگ و محاصره برای محافظت از منافع خود متوقف نمی شوند. امروز ، همین منطق در حال تکرار است: از بین بردن مقاومت در لبنان ، هموار کردن راه برای تسلط بیشتر در منطقه و ارسال پیام بازدارنده به همه حرکات مشابه در سراسر جهان.
از این منظر ، آینده لبنان صرفاً یک کشور کوچک در دریای مدیترانه شرقی نیست ، بلکه بازتاب یک مبارزه بزرگتر بین هژمونی غربی و تلاش های جنوب جهانی برای استقلال و عدالت است. این که آیا لبنان می تواند در برابر این فشارها مقاومت کند ، سوالی است که پاسخ آن نه تنها سرنوشت لبنان را تعیین می کند بلکه ممکن است نشان دهد که آیا نظم جهانی واقعاً به سمت چند قطبی واقعی حرکت می کند یا تحت سلطه یک جانبه سرمایه داری باقی خواهد ماند.
نظر: بحران خلع سلاح حزب الله: لبنان در لبه
نظرات بیان شده در این مقاله متعلق به نویسنده است و لزوماً منعکس کننده سیاست تحریریه مانیتور خاورمیانه نیست.
