آیا جنگ اسرائیل و ایران سیاست خاورمیانه چین را در معرض دید خود قرار داد؟

در پی جنگ دوازده روزه بین اسرائیل ، ایالات متحده و ایران ، بسیاری از کارشناسان دارند استدلال این که ضعف استراتژی خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) چین در معرض دید قرار گرفته است. این اظهارات علی رغم اینکه چین در سالهای اخیر ظاهر شده است ، شروع به نشان دادن خود در منطقه کرد.

به عنوان مثال ، در سال 2023 ، پکن میزبان عربستان سعودی و ایران بود تا عادی سازی روابط بین ریاض و تهران را اعلام کنند. در همان سال ، آن را از رهبر فعلی سوریه بشار اسد به Hangzhou دعوت کرد و از یک هیئت ویژه در غزه از عربستان سعودی ، مصر ، اردن ، مقام فلسطین و اندونزی استقبال کرد. فقط چند ماه بعد ، نمایندگان جناح های فلسطینی در پکن ملاقات کردند تا اعلامیه پکن را در مورد پایان بخش و تقویت وحدت ملی فلسطین صادر کنند.

در حالی که به اندازه روسیه درگیر نیست ، چین نقش خود را در منطقه تقویت کرد و به نظر نمی رسید که دیگر یک بازیکن دوردست یا ثانویه باشد.

با این حال ، امروز غزه گرسنه و اشغال شده باقی مانده ، هیچ وحدت در بین فلسطینی ها وجود ندارد ، و به ویژه ، به اصطلاح “محور مقاومت” متشکل از ایران و پروکسی های منطقه ای آن به سختی پس از کمپین چند جانبه اسرائیل که منجر به بمباران مستقیم ایران شد ، و همچنین جمع شدن ناگهانی رژیم اسناد سوریه در دسامبر 2024.

در نهایت ، نوسانات دستاوردهای چینی تا حد زیادی می تواند به این واقعیت بازگردد که اهمیت منطقه MENA در سیاست خارجی پکن محدود است و بنابراین ، انرژی و منابع زیادی در برنامه ریزی بلند مدت سرمایه گذاری نمی شود. این منجر به یک رویکرد کم تعهد می شود که به چین اجازه می دهد تا در ضمن قرار دادن آن در موقعیت منفعل و واکنشی در زمان بحران و تغییر منطقه ، میوه کم آویز را انتخاب کند.

از این رو ، ثروت چین در منطقه MENA به مراتب بیشتر از استراتژیک های پیشرفته وابسته به روندهای موجود است.

اولویت

مشابه سایر کشورها ، رهبری چین بیشتر وقت خود را صرف مسائل داخلی می کند ، از این که چگونه کشور را به یک “تبدیل کند”نیروگاه مصرف کننده با اندازه بزرگ“برای مدیریت ماشین حزب غول پیکر کمونیست چینی. اگر کسی جلسات مطالعه Politburo را برگزار کند (به عنوان مثال ، جلساتی که بیست و دو قدرتمندترین افراد این کشور برای گوش دادن و تعامل با یک یا دو متخصص در موضوعات انتخاب شده توسط XI به مدت دو ساعت ملاقات می کنند) به عنوان یک پروکسی اولویت های پکن ، سیاست های خارجی سیاست خارجی ، سیاست خارجی اولویت نسبتاً کم رتبه بندی آشکار می شود. این تنها در دوره اول XI به عنوان رهبر ارشد چین از هم ایستاده بود. پس از آن ، تعداد جلسات مربوطه ظاهراً در همان سطح یا حتی پایین تر از سطح پیشین خود ، هو جینتائو ، کاهش یافته و به مراتب پایین تر از تعداد اختصاص داده شده به امور اقتصادی ، اجتماعی و حزب است. حتی در “دوران جدید” XI ، جاه طلبی های سیاست خارجی دلهره های داخلی را جابجا نمی کند.

با در نظر گرفتن سیاست خارجی بخشی از زمان کار رهبری ، روابط چین با برخی از کشورها و مناطق از سایرین مهمتر است. در کلاسیک جستجوی امنیت چین، اندرو جی ناتان و اندرو اسکوبل خاطرنشان می کنند که “حاشیه فوری چین ادعای خوبی دارد که چالش برانگیزترین محیط ژئوپلیتیکی در جهان برای یک قدرت بزرگ است” به دلیل وجود همسایگان مسلح هسته ای و اختلافات حل نشده که شامل قدرتهای خارج از منطقه است. از این رو ، با کمال تعجب ، روابط با کشورهای همسایه و ایالات متحده از مدت هاست که مورد توجه سیاست خارجی چین بوده است. در الگوهای بازدیدهای خارج از کشور ساخته شده توسط رهبران چینی این را به خوبی نشان می دهد. همین امر در هنگام بررسی چگونگی کار در آن کشورها یا مناطق نیز صادق است شکل احتمال افزایش در صفوف وزارت امور خارجه.

در این زمینه ، توصیف منطقه MENA به عنوان یکی از مهمترین مناطق مهم در مناطق مهم ، مفید است. همانطور که من و محمد آلسودیری در یک نشان می دهیم کتاب آینده، نوشته های کارشناسان چینی و متخصصان سابق سیاست خارجی از این نظر واضح است. شکی نیست که چیز زیادی برای چین در منطقه در معرض خطر است. منطقه محل مبدا است 40 تا 50 درصد روغن و سهم کمی از گاز طبیعی. در همین زمان ، حضور اقتصادی چین در منطقه به سرعت متنوع است ، از سال 2016 اعلام شده “1+2+3 مدل همکاری“به افزودن همکاری در محاسبات ابری و هوش مصنوعی. فراتر از انرژی و روابط اقتصادی ، درگیری ها و تروریسم در منطقه شکل رویکرد چین به مفاهیم کلیدی مانند مسئولیت محافظت (R2P) ، در عین حال فرصت هایی برای انتقاد از ایالات متحده به دلیل مداخلات نظامی خود و متهم کردن واشنگتن به سوختگی به بی ثباتی منطقه ای.

با این حال ، هیچ یک از به اصطلاح “منافع اصلی” چین در معرض خطر نیست. پکن از بسیاری از کشورهای منطقه در مورد موضوعاتی مانند تایوان و دریای چین جنوبی حمایت مداوم می کند. قومی و مذهبی چین سیاست ها در منطقه خودمختار Xinjiang Uyghur نه تنها اغلب مورد تأیید قرار می گیرند بلکه در بعضی مواقع حتی توسط برخی از دولت های منطقه نیز مورد استفاده قرار می گیرند توجیه کردن اقدامات سرکوبگرانه خود نسبت به گروه هایی مانند اخوان المسلمین. هیچ کس موقعیت پیشرو حزب کمونیست چین را به چالش نمی کشد.

وقتی صحبت از امنیت انرژی می شود ، چین برای تنوع بخشیدن تأمین کنندگان خود ، امضای قراردادهای بلند مدت و گسترش برق در اقتصاد خود تلاش کرده است. به عنوان مثال ، کل ناوگان کامیون برقی به تنهایی در حال حاضر است جابجایی براساس گزارش گروه Rodium ، بیش از یک میلیون بشکه در روز در تقاضای نفت ضمنی ، که تقریباً معادل تولید روزانه روغن عمان است. بنا بر گزارش ها ، ترس از مسدود شدن تنگه هورموز در طول جنگ دوازده روزه باعث شد چین و روسیه دوباره تجدید نظر کردن قدرت متوقف شده سیبری دو خط لوله بعد از سالها بدون پیشرفت. در دسامبر سال 2024 ، Sinopec تخمین زده شده واردات نفت چینی در سال 2027 به اوج خود می رسد ، در حالی که ذخایر استراتژیک این کشور همچنان گسترش می یابد. از این رو ، به عنوان یک مرکز اخیر برای مطالعات استراتژیک و بین المللی گزارش استدلال می کند ، “علیرغم چالش های قابل توجه چین در امنیت انرژی ، این موقعیت به طور فزاینده ای برای غلبه بر افزایش تقاضا ، هزینه های زیست محیطی ، اعتماد واردات و زیرساخت های انرژی است.” به عبارت دیگر ، اعتماد به تولید کنندگان انرژی MENA قابل توجه است ، اما به این معنی نیست که پکن باید در زمان های عادی به طور مداوم به منطقه توجه کند.

در مورد ردپای اقتصادی و انسانی چین ، به طور فزاینده ای در چند کشور ، عمدتاً در خلیج فارس متمرکز است که به عنوان پایدار به نظر می رسد. علاوه بر این ، داده های اخیر وزارت دارایی چین نشان می دهد که ارزش کل سرمایه گذاری چین در منطقه فلات است. به همین ترتیب ، تهدید برای دارایی های چینی و شهروندان در مقایسه با گذشته کاهش یافته است.

نمایندگی و نتایج

ماهیت مهم اما نه چندان مهم منافع چینی در منطقه MENA به این معنی است که بخش اعظم دیپلماسی کشور از رهبران ارشد آنجا تفویض شده است ، احتمالاً از جمله وزیر امور خارجه چین و عضو سیاسی Wang Yi ، به بوروکرات ها در وزارتخانه های مختلف تحت شورای دولتی و البته شرکت های بزرگ دولتی. چنین پیکربندی سیاست گذاری به طور معمول تولید کردن وابستگی به مسیر قوی و یک رویکرد واکنشی به وقایع موجود در زمین. تصمیمات گرفته شده معمولاً موقت است.

شواهد قوی در حمایت از این توصیف تصمیم گیری در پکن را می توان در نوشته ها کارشناسان چینی و متخصصان سابق سیاست خارجی. در طی ده سال گذشته ، آنها به طور مداوم تأکید کرده اند که چگونه دیپلماسی چینی در منطقه MENA دائماً از عدم هماهنگی در بین بسیاری از آژانس ها و سازمان هایی که به نمایندگی از دولت مرکزی عمل می کنند یا اعلام می کنند ، رنج می برد. مربوط به این ، مهم است که طبیعت ساکت مؤسسات تصمیم گیری چینی که از همکاری بین سازمانی حمایت نمی کنند. علاوه بر این ، در حالی که دیپلمات های چینی در MENA اغلب اپراتورهایی با تجربه هستند که با خدمت در کشورهای مختلف در آنجا مشاغل خود را ایجاد کرده اند ، مطالعات اخیر نشان می دهد که این امر باعث می شود که آنها کمتر به سمت رهبری در وزارت امور خارجه برسند. به همین ترتیب ، اطلاعات حاصل از منطقه ممکن است همیشه مبنایی نباشد که رهبران چینی تصمیمات خود را بگیرند.

در مواجهه با یک بحث دیرینه در مورد چگونگی نزدیک شدن به ایالات متحده در منطقه ، با برخی استدلال در برابر رویارویی مستقیم و برخی دیگر که طرفدار آن هستند ، هیچ اجماعی پدید نیافته است. در عین حال ، متخصصان غالباً شکایت می کنند ، چین در نحوه نزدیک شدن به منطقه MENA بسیار واکنشی دارد. با این حال ، آنها معمولاً در بیان اینکه چه نوع اقدامات پیشگیرانه تری باید انجام شود ، ناکام هستند. این امر می تواند دوباره به عنوان نشانه عدم وجود ورودی روشن و علاقه کمی به سرمایه گذاری منابع اضافی توسط رهبران ارشد ، که مسائل فوری دیگری برای پرداختن به آنها دارند ، دیده شود.

به طور طبیعی ، این حقایق به تنهایی فراز و نشیب های تأثیر واقعی یا درک شده چین در منطقه را توضیح نمی دهد. با این حال ، همراه با آنچه در مورد عادی سازی روابط سعودی-ایرانی و اعلام اعلامیه پکن شناخته شده است ، آنها نور قابل توجهی را در این مورد به وجود آوردند. به عنوان مورد بحث با جزئیات در جای دیگر ، نقش چین در بهار 2023 بیشتر اجرا شد زیرا سعودی ها و ایرانیان مدتهاست که موافقت می کردند که هر دو می خواستند روابط خود را تثبیت کنند. احتمالاً چین به دلیل روابط خوب با هر دو کشور انتخاب شده است که می تواند از پیروزی به چین نیز بهره مند شود. منابع فلسطینی سناریوی تا حدودی مشابه را با توجه به اعلامیه پکن پیشنهاد دهید. چین کار کمی انجام داد ، اما برخی از جناح های فلسطینی مشتاق بودند که خود را با پکن نادیده بگیرند.

از این رو ، تأثیر چین احتمالاً زمانی رشد می کند که پویایی منطقه ای برای آن مطلوب باشد و فرصت هایی برای عمل وجود دارد که استرس زیادی بر سیستم سیاست گذاری آن ایجاد نمی کند. نتیجه این امر این است که وقتی واقعیت های موجود در زمین تغییر می کند ، ثروت آن می تواند به سرعت معکوس شود و پکن در انتظار باقی مانده است و امیدوار است که این آسیب زیاد نخواهد بود.

با این حال ، تأکید بر این نکته مهم است که در نهایت پکن می تواند این امر را تحمل کند. در حالی که جنگ دوازده روزه به وضوح نشان داد که چین کشوری نیست که باید به آنها اعتماد کند وقتی اظهارات دیپلماتیک کافی نیست ، کرسی دائمی آن در شورای امنیت و قدرت اقتصادی آن باعث می شود که بازیگر باشد که بازیکنان منطقه ای نمی توانند در هنگام حل و فصل گرد و غبار ، با شرایط خوبی بمانند.

آیا رویکرد چین می تواند تغییر کند؟ بعد از بهار عربی ، یک تجدید نظر عمیق در پکن با توجه به نقش ارتش در سیاست خارجی ، منجر به افتتاح پایگاه خود در جیبوتی شد. حق وتوهای چین در مورد سوریه نیز از این ترس مبنی بر اینکه کشورهای غربی اسد را مانند آنها با رهبر پیشین در لیبی ، معما قذافی سرنگون می کنند ، سرچشمه می گیرد. بنابراین ، چیزی که واقعاً برای منافع چین آسیب می بیند ، مانند اگر تنگه هورموز بسته باشد یا ایران منفجر شود ، در واقع ممکن است نوعی تغییر مکان یا سرمایه گذاری عمده را در سیاست های منطقه ای چین ایجاد کند. تا آن زمان ، با تغییر منطقه ، فراز و نشیب های کوتاه مدت بیشتری در نفوذ چینی ها انتظار داشته باشید ، اما پکن چنین نمی کند.

آندره گیزلی مدرس سیاست بین الملل در گروه علوم اجتماعی و سیاسی ، فلسفه و انسان شناسی دانشگاه اکستر است. او یک پژوهشگر غیر مقیم در مرکز توچینا و رئیس تحقیقات پروژه Chinamed است. وی وابسته به موسسه امور جهانی تورینو است.