خامنهای در سخنرانی روز دوشنبه در سالگرد تسخیر سفارت در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، دشمنی ایران با آمریکا را «وجودی و نه تاکتیکی» توصیف کرد، رویارویی که قابل حل نیست.
وی گفت: ماهیت ذاتا متکبر آمریکا چیزی جز تسلیم نمی پذیرد. هر رئیسجمهوری آمریکا این را میخواست. برخی آن را پنهان کردند، برخی دیگر آن را آشکارا ابراز کردند.
برای خامنه ای، تهدید نه در تحریم یا فشار نظامی، بلکه در فرسایش ایدئولوژیک است. خواستههای آمریکا – چه در مورد فعالیتهای هستهای، موشکی یا سیاست منطقهای – از نظر او تلاشهایی برای از بین بردن چیزی است که سیستمی را که مترادف با نام او شده است، تعریف میکند.
‘روز پیروزی’
خامنه ای سعی کرد این نکته را هم با تاریخ و هم با کتاب مقدس نشان دهد.
او با استناد به کودتای تحت حمایت سیا علیه نخست وزیر محمد مصدق هفتاد و چند سال پیش گفت: «مشکل ما با ایالات متحده از 19 اوت 1953 شروع شد، نه 4 نوامبر 1979».
در تاریخ دوم، او با مرشد و سلف خود روحالله خمینی، آن را «روز افتخار و پیروزی» نامید و شرطی را دوچندان کرد که بسیاری از خودیها اکنون علناً از آن پشیمان هستند.
حتی محافظه کاران ارشد مانند علی اکبر ناطق نوری، زمانی بازرس ارشد دفتر رهبری، هجوم به سفارت ایالات متحده را “اشتباهی بزرگ” خوانده و اذعان دارند که گروگانگیری متعاقب آن “نقطه شروع” بسیاری از مشکلات ایران بوده است.
اما خامنهای قاطع است که توبه مساوی است با خیانت. تاریخ، همانطور که او می گوید، نشان می دهد که هر امتیازی به ایالات متحده فقط خواستار خواسته های بیشتری است – اعتقادی که از طریق تجربه سخت شده است.
شرایط غیر ممکن
زمانی که دونالد ترامپ برای اولین بار به قدرت رسید، اعلام کرد که تنها چیزی که از تهران میخواهد تعهدی برای عدم دستیابی به سلاح هستهای است و این نشان میدهد که او هیچ نزاعی با نظم تئوکراتیک ایران ندارد.
اما در اواسط مذاکرات غیرمستقیم در بهار 2025، موضع او به سمت تندرو متعارف تر تغییر کرد: محدود کردن موشک ها، کنار گذاشتن متحدان منطقه ای، و اخیراً به رسمیت شناختن اسرائیل.
سخنان روز دوشنبه خامنه ای در پاسخ مستقیم بود: «اگر دست از حمایت رژیم صهیونیستی بردارند، پایگاه های نظامی را از منطقه خارج کنند و در امور منطقه دخالت نکنند، این موارد به طور بالقوه قابل بررسی است.»
شرایط از نظر طراحی غیرممکن بود – یادآوری این که آنچه واشنگتن دیپلماسی میخواند، تسلیم ایدئولوژیک میداند.
“تسلیم بی قید و شرط”
حتی زمانی که به امتیازات عملگرایانه مانند محدود کردن غنیسازی اشاره میکرد، او نادیدهانگیز بود: «این چیزی در حال حاضر و نه برای آینده نزدیک قابل پیشبینی نیست».
پست ترامپ در سایت Reality Social در اواسط اکتبر که خواستار «تسلیم بدون قید و شرط» ایران در چند روز پس از جنگ اسرائیل علیه ایران شد، ممکن است مظهر چیزی باشد که خامنهای همیشه تاکید میکرد: آمریکا به دنبال تسلیم شدن است، نه همزیستی.
پاسخ ایشان صریح بود: «توقع تسلیم شدن ملت ایران با توجه به سطح توانمندی، ثروت، سوابق فکری و معنوی و جوانان هوشیار و با انگیزهاش، بیمعنی است».
خامنه ای هیچ نشانی از توبه و عقب نشینی ندارد. از نظر او، مبارزه با آمریکا بر سر تحریم یا موشک نیست، بلکه بر سر هویت است. در گرگ و میش، او مثل همیشه متقاعد به نظر می رسد که سیستم باید همان طور که هست دوام بیاورد یا اصلاً دوام نیاورد.
